Een mondeling overleg met minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting dinsdagavond in de Eerste Kamer bracht een einde aan de Wet kwaliteitsborging bouwen niet dichterbij. Deze wet, die het toezicht op de kwaliteit van (nieuw)bouw voor een flink deel privatiseert, ging in op 1 januari 2024.
Geen kans dat Keijzer nu kwaliteitswet bouwen intrekt
Groot deel Eerste Kamer zou dat willen.
Met name CDA en GroenLinks-PvdA zeggen zoveel klachten binnen te krijgen over kostenstijgingen en problemen bij gemeenten, dat ze willen dat Keijzer niet langer wacht en de wet nu na anderhalf jaar weer intrekt.
Dat wil Keijzer niet. Voor de zomer komt er een monitoringsrapportage over het eerste jaar naar buiten, zei ze, maar pas over twee jaar is de eerste evaluatie. Zelfs al zou de Eerste Kamer haar nu met een motie dwingen de wet in te trekken, dan nog betwijfelt ze of ze dat door de minsterraad en Tweede Kamer krijgt.
Disproportioneel
Los daarvan zegt minister Keijzer niet alle problemen te herkennen waar CDA-Kamerlid Theo Rietkerk en PvdA’er Ferd Crone wel de vinger bij leggen. Rietkerk zegt van mkb-bouwbedrijven te horen dat het aan private kwaliteitsborgers uitbestede bouwtoezicht kan leiden tot vertragingen in de bouw. Ook zou er in meerdere gevallen sprake zijn van ‘disproportionele’ kostenstijgingen.
In beide punten gaat de minister niet mee. ‘Uit onderzoek naar de kosten blijkt dat de kosten voor kwaliteitsborging bij projecten vanaf twee grondgebonden woningen op hetzelfde niveau liggen als eerder bij de gemeentelijke leges’, wierp ze tegen. ‘De gedachte dat deze wet leidt tot vertraging: ik zie die niet. Ja, het is een nieuwe wet; in het begin moeten bouwers, eigenaren van woningen en bedrijven even wennen. Maar als je nu zegt: we gaat het anders doen, dan moet het hele gebeuren weer 180 graden de andere kant op.’
Maar wennen lost niks op, bezweert Crone, omdat de wet verkeerd in elkaar steekt. ‘Als het een goede wet is, kun je er mee oefenen. Maar hier kunnen we niet uitkomen: wij leren mensen Frans, terwijl we ze een Engels boek in handen geven.’
Noord-Koreaanse stemming
Het enige wat Keijzer op korte termijn wil, is in gesprek gaan met Bouwend Nederland, de Vereniging Bouw en Woningtoezicht, en de VNG. Maar PVV-Kamerlid Ton van Kesteren benoemt dat deze drie belangenverenigingen vooralsnog geen voorstander zijn van een volledige intrekking van de wet.
VVD-Kamerlid Henk Jan Meijzer, die in dit dossier diametraal tegenover CDA en GroenLinks-PvdA staat, benadrukt dat tijdens de laatste algemene ledenvergadering van de VNG een motie is weggestemd om de wet in te trekken. ‘De VNG is dus gemandateerd om hiermee door te gaan.’
U weet als geen ander dat je daar altijd Noord-Koreaanse uitslagen hebt
Ferd Crone
Crone ziet die stemmingsuitslag anders. ‘Ik heb lang in het bestuur van de VNG gezeten. U weet als geen ander dat je daar altijd Noord-Koreaanse uitslagen hebt’, zei hij tegen minster Keijzer. ‘Als het bestuur zegt: we gaan de wet niet intrekken, en tóch zegt nog 30 procent dat dat wel moet, dan is dat een belangrijk signaal.’
Het betrof een motie van de gemeente Nieuwegein, ingediend bij de algemene ledenvergadering van de VNG van afgelopen november. De motie werd mede-ondertekend door de gemeenten Amersfoort, Lopik, Houten, Renkum, Veenendaal en Vijfheerenlanden.
De motie volgde op een brief die de gemeente Nieuwegein eind 2023 namens alle Utrechtse gemeenten aan de VNG stuurde. Daarin stond dat de wet, die in maart dat jaar door de Eerste Kamer was aangenomen, ‘op voorhand onuitvoerbaar is’.
De reden van de wet
Meerdere Eerste Kamerleden zeiden niet eens te weten waarom de Wet kwaliteitsborging bouwen überhaupt ooit tot stand is gekomen. Minister Keijzer gaf een kleine geschiedenisles dinsdagavond door te verwijzen naar het rapport uit 2008 van de Commissie Fundamentele Verkenning Bouw, onder leiding van voormalig VROM-minister Sybilla Dekker. De commissie was ten tijde van kabinet-Balkenende IV ingesteld door toenmalig PvdA-staatssecretaris van Economische Zaken Frank Heemskerk, en leverde een advies met de veelzeggende titel: Privaat wat kan, publiek wat moet.
In dat advies stond onder andere: schaf de gemeentelijke preventieve toets op de Bouwbesluitvoorschriften af. De reden: ‘Door de integrale toets bij de vergunningverlening krijgt de overheid een grotere rol dan ze naar capaciteit en kwaliteit kan waarmaken. Tegelijkertijd nemen aanvragers en bouwpartijen in de huidige praktijk te weinig integrale verantwoordelijkheid.’
Ollongren
Talloze ministers hebben zich in de jaren erna met de wetgeving bezig gehouden: van Ella Vogelaar (PvdA) tot Stef Blok (VVD), Ronald Plasterk (PvdA), Kajsa Ollongren (D66), Hugo de Jonge (CDA) en Mona Keijzer (BBB).
Al in februari 2017 kwam de wet door de Tweede Kamer, maar in de Eerste Kamer bleef het wetgevingsproces steken. Nadat Ollongren een bestuursakkoord had gesloten met de VNG ging de Eerste Kamer in mei 2019 akkoord. Een half jaar voor inwerkingtreding, op 11 juli 2023, slaagde Kamerlid Crone erin een interpellatiedebat te krijgen, waarin hij een motie indiende om de wet op te schorten. Eén van de redenen was een mogelijk gebrek aan kwaliteitsborgers.
Merkwaardige figuur
Minister De Jonge reageerde toen: ‘Het is een amenderende motie met terugwerkende kracht op een wetgevingstraject dat al jarenlang is afgerond. Dat vind ik echt een hele merkwaardige figuur.’
Desondanks werd de motie aangenomen. Toch zei De Jonge die niet te kunnen uitvoeren. Wel besloot hij de wet een half jaar lang alleen te laten gelden voor nieuwbouw, en nog niet voor verbouw. Zijn opvolger Mona Keijzer echter besloot op advies van haar ambtenaren die termijn nog eens flink op te rekken.
Een reden die toen in de beslisnota bij haar Kamerbrief genoemd werd: ‘Met name als gevolg van de relatief hoge kosten van kwaliteitsborging bij verbouw zal (…) eerst (…) moeten worden bezien of de huidige opzet van de Wkb wel passend is voor verbouw. (…) Een eventueel aangepast voorstel voor kwaliteitsborging bij verbouw zal daarmee, na afstemming met alle betrokkenen, formeel opnieuw bij de beide Kamers worden voorgehangen, voordat het kan worden ingevoerd.’
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Het is totaal duister welk probleem deze wet zou moeten oplossen. Geen burger die erom gevraagd heeft. Maar blijkbaar hebben ze op het ministerie van wonen niet zoveel te doen. Alle problemen op de woningmarkt zijn opgelost dus dan kun je je bezighouden met deze shit of de omgevingswet (waar ook niemand om heeft gevraagd).
Wordt het niet eens tijd dat we weer geregeerd worden door capabele mensen die zich inspannen voor de burger in plaats van commerciële belangetjes?