‘Gebruik bestaande rijtjeswoning tegen woningnood’

Het splitsen of delen van bestaande woningen komt in Nederland maar mondjesmaat van de grond. Een inventarisatie door het Platform Woonopgave in samenwerking met International New Town Institutees brengt aan het licht dat er in rijtjeswoningen uit de jaren ’60 tot en met ’80 een uitbreidingspotentieel zit van 560.000 bewoners.

Omslagpunt

De onderzoekers zien op de woningmarkt een uit 2013 daterend omslagpunt: toen besloot het tweede kabinet-Rutte als bezuiniging op de oplopende zorgkosten om ouderen zoveel mogelijk thuis te laten wonen. ‘Hiermee stagneerde de doorstroming van ouderen, waardoor zij in hun grote huizen blijven wonen. Ruim de helft van de ouderen wil wel verhuizen naar een kleinere en levensloopbestendige woning, maar het aanbod is er niet.’

Ouderenwoningen

Tot 2030 moeten volgens de plannen 290.000 ouderenwoningen worden gerealiseerd, omgerekend 48.000 per jaar. Maar in 2024 bleef die bouw beperkt tot zo’n 4.000, minder dan 10 procent van wat noodzakelijk wordt geacht. Daarmee zit de doorstroming op slot, maar opent zich tegelijk een perspectief naar intensievere bewoning van de bestaande voorraad.

Gezinswoningen

Inmiddels bestaat 64 procent van de Nederlandse woningvoorraad uit gezinswoningen, terwijl slechts 26 procent van de huishoudens nog uit een gezin van vier of meer personen bestaat. ‘We hebben dus veel te veel gezinswoningen, waarmee het aanpassen van deze woningen naar kleinere woningen een logische oplossing is om meer woningen te creëren’, schrijven de onderzoekers in de publicatie Beter benutten bestaande rijtjeswoningen.

Empty nesters

Ze richten zich op ‘op de typische Nederlandse gezinswoning: het rijtjeshuis’, dat 42 procent van de bestaande woningvoorraad omvat. Ongeveer de helft daarvan werd gebouwd in de jaren ’60, ’70 of ’80, vaak woningen die nu in handen zijn van zogenaamde ‘empty nesters’: stellen waarvan de kinderen zijn vertrokken. De bewoningsdichtheid daalde sterk. ‘Waar in 1970 nog gemiddeld 3,2 mensen in elke woning woonde, is dat nu nog maar 2,1. Een afname van 34%.’

Verdichten

Volgens de onderzoekers is verdichten de oplossing. Niet door extra woningen in te breiden, maar door manieren te zoeken om het aantal bewoners van rijtjeswoningen op te krikken. ‘Het rijk kan regie voeren en gemeenten ondersteunen, zodat deze beter en sneller aan de slag kunnen met woningdelen- en splitsen.’

Eenvoudiger

Als mogelijkheden voor gemeenten om hier meer werk van te maken zien de onderzoekers het (onder voorwaarden) vergunningsvrij maken van woning splitsen, met een meldplicht. Ook zou voor specifieke wijken een minimale grootte van woningen kunnen worden vastgesteld, een zelfbewoningsplicht, het aantal huishoudens dat een woning mag betrekken en soepeler regels over parkeren en geluidsisolatie. ‘Zo wordt het proces voor particulieren eenvoudiger en goedkoper, zonder af te doen aan woon- en leefkwaliteit.’ Rijk en gemeenten zouden woningdelen en splitsen verder kunnen stimuleren door subsidies te verstrekken of goedkope leningen aan te bieden.