Eerste hulp bij niet te begrijpen vergunningcheck

De vergunningencheck in het Digitaal Stelsel Omgevingswet blijkt voor veel burgers en kleine bedrijven een doolhof. Het private Loket voor de leefomgeving wil initiatiefnemers én gemeenten ontlasten. Hoe? Dankzij een pool van zo’n 100 als zzp-er bijklussende ambtenaren.

Moedeloos

‘Bel uw gemeente’ is vaak het behoorlijk moedeloos makende antwoord voor wie zich door alle vragenbomen van het Digitaal Stelsel Omgevingswet heeft geworsteld voor een ogenschijnlijk simpele vergunning voor een dakkapel. Moedeloos voor de aanvrager, die beter meteen zijn gemeente had kunnen bellen. Moedeloos voor de gemeente die zich door de digitale vergunningencheck voorlopig nauwelijks ziet ontzorgd.

Beter

Dat kan beter, dacht Jan Jacob Breimer. Met het Loket voor de leefomgeving begeeft hij zich vanuit het Friese Burgum in het schemergebied tussen initiatiefnemer en gemeente. Voor 120 euro doet het loket een complete vergunningsaanvraag voor de aanbouw van een serre. Garage erbij? Ook 120. Dakraam plaatsen? 75 euro. Als iemand weet hoe het werkt, dan zijn het zijn mensen. Lees de website: ‘Met meer dan 100 zelfstandige professionals, allemaal werkzaam bij overheidsinstanties (gemeente, waterschap, provincie, rijk, omgevingsdienst of o.a. veiligheidsregio) streeft OLO ernaar het proces te certificeren.’

Slinks

Wacht even. OLO…. Was dat niet de tot voor kort operationele naam van het Omgevingsloket Online van de rijksoverheid, de voorloper van de huidige vergunningcheck onder het DSO? Probeert Breimer als ondernemer nu niet op slinkse wijze voor overheid te spelen? Reden voor een belletje naar Burgum. Het blijkt allemaal een stuk genuanceerder te liggen.

Registreren

Allereerst heeft hij zelf, vele jaren voor het DSO in de lucht was, al het concept van het OLO verzonnen en laten registreren, geeft Breimer aan. Het ministerie bedacht, mede door zijn inbreng geïnspireerd, uiteindelijk de Laan van de Leefomgeving, maar liet na de invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2024 het OLO voorgoed los. Ook de bijbehorende domeinnaam (www.olo.nl) werd niet door het rijk vastgelegd. Dus kwam die voor Breimer reglementair beschikbaar en heeft hij die ook in alle openheid bemachtigd.

Collectief

 Andere kanttekening, dan. Doen Breimer en zijn 100 medewerkers niet tegen betaling het werk dat ambtenaren in het gemeentehuis in principe gratis voor burgers kunnen doen? Zijn bedrijf is een collectief, stelt Breimer daartegenover. Zijn facturen zijn beduidend lager dan die van de meeste professionele dienstverleners, omdat hij de bij hem aangesloten adviseurs slechts een bescheiden commissie rekent van 10 procent (voor kantoorkosten, marketing, zijn eigen salaris en dergelijke).

Gedragscode

Daarbij geldt onder zijn ‘zelfstandige professionals’ de gedragscode dat ze geen vergunningsaanvragen mogen behandelen die zich afspelen in de gemeente waarvoor ze ook al in loondienst werken. Anders zouden ze – in theorie – immers allemaal een leuke nevenhandel kunnen gaan ontwikkelen met de private afhandeling van de formeel bij hun gemeente ingediende vergunningen. Breimer vermoedt dat OLO ambtenaren niet bij gemeenten wegtrekt, maar hen juist langer aan gemeenten bindt. ‘Het feit dat ze bij ons als zzp-er kunnen bijverdienen, voorkomt dat ze overstappen naar detacheringsbureaus.’

Meer tijd

Genoeg gezeur. Breimer kijkt liefst naar de voordelen die zijn bedrijf biedt. Ook voor gemeenten. ‘Om lokale vergunningaanvragers ter wille te zijn, gaan gemeenten ver’, ziet hij. Soms te ver. ’Ze moeten integer blijven, op enige afstand, en niet als ambtenaar de vragen voor een vergunning invullen.’ Het DSO is in principe een self-service loket, stelt hij. Zijn bedrijf OLO biedt de aanvrager ‘full service’ én neemt gemeenten werk uit handen: de ingediende vergunningsaanvragen zijn van veel betere kwaliteit. Er hoeft door de (schaarse) vergunningverleners minder aandacht te worden besteed. Sterker nog: gemeenten zouden, tegen betaling, een deel van de vragen van vergunningcheckers ook meteen aan zijn bedrijf kunnen uitbesteden. ‘Houden ze meer tijd over voor andere taken.’

Win-win

‘Wij willen zeker niet voor overheid spelen’, vat Breimer zijn initiatief samen. ‘Maar het DSO is gewoon niet ingericht voor mensen die een, twee keer in hun leven een aanvraag doen. Ook met verbeteringen in de vergunningcheck zal dat niet gaan veranderen. Je kunt alle vragen bij de bouw van een schuur nu eenmaal nooit helemaal digitaal vangen. In dat gat stappen wij. Net zoals een accountant een particulier of bedrijf helpt bij de belastingaangifte. Burgers weten zo sneller waar ze aan toe zijn en gemeenten hebben minder werk doordat de aanvragen beter binnen komen.’ Win-win, wil hij maar zeggen. Met natuurlijk daarnaast nog een derde ‘win’: die voor hemzelf en zijn pool van professionals.

Fair use

Gevraagd naar een reactie op het Loket voor de leefomgeving zegt het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening dat het stelsel (van de Omgevingswet) ‘zo open mogelijk’ is vormgegeven. Juist ‘om initiatieven van burgers en bedrijven en dus marktwerking zoveel mogelijk ruimte te geven’. Het ministerie roept bedrijven op tot een ‘fair use’ en vraagt hun op de website helder te maken dat het initiatief commercieel is, geen overheidswebsite, en dat ze zorgvuldig omgaan met de gegevens. Dat wordt door Breimer onderschreven. ‘OLO is een private dienstverlener’, vermeldt een regeltje boven aan de homepage. ‘Geen overheid, wél de kennis van de overheid.’