Gemeentelijke instrumenten warmtetransitie en bodemenergie

In 2050 niet meer afhankelijk zijn van aardgas voor de verwarming van woningen en gebouwen. Dat betekent dat er in 2050 7,5 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen goed geïsoleerd moeten zijn, met duurzame energiebronnen verwarmd moeten worden en dat er schone elektriciteit wordt gebruikt. Een ambitieuze doelstelling die nog ver weg klinkt. Het Wetsvoorstel gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw) moet hieraan gaan bijdragen.

Tussen 20 juli en 14 september 2022 heeft de uitwerking van het wetsvoorstel ‘gemeentelijke instrumenten warmtetransitie’ ter consultatie gelegen. De Raad van State heeft op 30 november jl. een advies uitgebracht waarin om verduidelijkingen wordt gevraagd.

Per gebied de beste aanpak

De wet heeft als doel een juridisch instrument aan gemeentes te geven om de gebouwde omgeving te verduurzamen. Het voorstel regelt dat gemeenten een warmteprogramma vaststellen als basis voor de toekomstige warmtevoorziening. Dit warmteprogramma borduurt voort op de opgestelde Transitievisies Warmte en wordt uitgerold op wijkniveau. Hiervoor moeten gemeenten een afweging maken wat per gebied de beste aanpak is voor een duurzame warmtevoorziening, in plaats van aardgas. Het recht op gas wordt daarmee vervangen door een recht op warmte.

Naast de wijkgerichte aanpak is er ook het ‘individuele spoor’. Een gemeente kan met financierings- en ontzorgingsarrangementen gebouweigenaren stimuleren om verduurzamingsmaatregelen te nemen.

Stappenplan gemeente

Globaal worden de volgende punten uitgewerkt om te komen tot verduurzaming:

1. Warmteprogramma

Hierin wordt aangegeven hoeveel woningen en gebouwen verduurzaamd moeten worden en er moet onderzocht worden welke alternatieven er beschikbaar zijn.

1. Uitvoeringsplan

De omvang van het gebied en het alternatief voor gas worden bepaald en de maatregelen worden gekozen.

1. Omgevingsplan

Het vaststellen/wijzigen van het omgevingsplan is de juridisch bindende vertaling van het warmteprogramma en uitvoeringsplan.

Voor het warmteprogramma en het omgevingsplan gaat de uniforme voorbereidingsprocedure gelden. Hierdoor kunnen burgers, bedrijven en instellingen participeren. Het uitvoeringsplan is vormvrij. Belanghebbenden kunnen daardoor kenbaar maken dat een andere duurzame warmteoptie de voorkeur heeft boven de voorgestelde optie van de gemeente. Dit alternatief moet hetzelfde resultaat opleveren in termen van duurzaamheid. Om van het omgevingsplan tot een daadwerkelijke afkoppeling van het gas te komen is een redelijke termijn nodig. Het uitgangspunt is 8 jaar, maar dat kan per wijk verschillen. De gemeente moet een motivering geven voor de gekozen termijn.

Gasnetbeheerder

Een belangrijke speler is de gasnetbeheerder. Zij zijn door het afkoppelen van gas niet langer verplicht het gastransport in werking te hebben. De toekomstige verplichting voor de gasnetbeheerder is het beheren van het net, wat ook de verwijdering van het gasnetwerk kan inhouden.

Uitvoering in combinatie met bodemenergie

In het Advies op het Besluit gemeentelijke instrumenten warmtetransitie zijn een aantal uitvoeringsaspecten genoemd die voor uitdagingen zorgen:

• Krapte van middelen en materialen
• Uitvoeringskracht bij gemeentes
• Verhouding tussen innovatie en bestaande infrastructuur

Bodemenergie vervult een belangrijke schakel in het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Dat geldt voor nieuwbouw én zeker ook voor de bestaande bouw met de levering van duurzame verwarming én koeling. Ook kan de techniek uitstekend gebruikt worden in combinatie met andere duurzame hulpbronnen, bijvoorbeeld geothermie, aquathermie en restwarmte etc. Branchevereniging Bodemenergie heeft met haar leden veel kennis opgebouwd en in de afgelopen 25 jaar heeft de techniek zich ontwikkeld tot een volwaardig alternatief voor conventionele verwarmings- en koeltechnieken in gebouwen en gebieden.

Meer informatie vindt u overzichtelijk bij elkaar de whitepaper ‘Op bodemenergie kun je bouwen’.

Neem opslag in de bodem vroeg mee in uw warmteplannen

Het advies van de branche luidt om kennis over grootschalig gebruik van bodemenergie al vroeg in te zetten na het opstellen van de TVW. Dat bodemenergie op veel plekken inzetbaar is en op veel verschillende manieren, maakt warmte en koeling tot een groot deel van de oplossing in Nederland. Door middel van bodemenergie als bron voor warmtenetten, maar ook als individueel en als klein-collectief kan deze techniek in wijken bijdragen aan het opstellen van uitvoeringsplannen.

Binnen de branche is er heel veel informatie beschikbaar over de aandachtspunten en het opzetten van een business case. In het advies van de Raad van State wordt ook aangegeven dat expertise  duidelijk toegankelijk moet zijn. De branchevereniging is een belangrijke spil als het gaat om het delen van expertise. Op de website is de ledenlijst te vinden, er bestaat een bodemenergie wiki  en er zijn regelmatig kennisbijeenkomsten en met de mogelijkheid tot netwerken en om informatie uit te wisselen uitwisselen.