Grensoverschrijdende samenwerking bij herinrichting North Sea Port District

Het North Sea Port District is een grensoverschrijdende Vlaams-Nederlandse groeiregio met een internationale zeehaven, belangrijke industrie, een groot achterland en unieke natuur. De gezamenlijke uitdagingen vergen een gestructureerde aanpak, wat voor de Nederlandse overheid reden was om de regio aan te wijzen als het enige grensoverschrijdende NOVEX-gebied. Het strekt zich uit van de gemeenten Gent, Evergem en Zelzate in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen tot Terneuzen, Borsele en Vlissingen in het Nederlandse Zeeland. Het kwetsbare bodem- en watersysteem staat al jaren onder druk en schuurt met de ontwikkelopgaven voor de regio. Om te komen tot een goede balans tussen een sterke, duurzame economie en een gezonde leefomgeving is een doordachte ruimtelijke indeling en het streven naar integraal gebruik van ruimte van groot belang.

Belangrijke impuls door NOVEX-status

Het verkrijgen van de NOVEX (voorheen NOVI)-status gaf een belangrijke impuls aan de samenwerking tussen het Nederlandse rijk, Vlaamse overheden, provincies en gemeenten. Ook de eerdere fusie (2018) tussen de Nederlandse en Gentse havenbedrijven vergrootte de behoefte aan een gemeenschappelijk beleid, bijvoorbeeld op het gebied van energietransitie, circulaire economie, mobiliteit en leefbaarheid. Dit alles leidde enkele jaren geleden al tot een Plan van Aanpak, waarin Arcadis een aantal brede gebiedsdoelen formuleerde.

Geen blauwdruk

In het verlengde daarvan stelden we samen met ontwerpbureau PosadMaxwan een ruimtelijk Ontwikkelperspectief op. Dit legt de richting en ambities met betrekking tot de ruimtelijke inrichting vast rond de thema’s bodem en water, leefbare kernen en regio's, en economie en energie. De centrale vraag is waar we willen staan in 2050 en welke keuzes we daarvoor moeten we maken. Waar knelt het? Welke strategische ruimtelijke vragen zijn er nog? Wat kunnen we als stakeholders voor elkaar betekenen? Het Ontwikkelperspectief is zeker geen blauwdruk, maar onderstreept wel de noodzaak tot het maken van concrete keuzes. Denk daarbij aan de balans tussen de ontwikkeling van de haven en de leefbaarheid in de dorpen eromheen, maar ook aan de bewaking van de zoetwaterbalans. Daarnaast heeft ook de energietransitie ruimte nodig. Al deze kwesties worden door het Ontwikkelperspectief op de agenda gezet.

Meedenken op de inhoud

Onze primaire rol bij de totstandkoming van het Ontwikkelperspectief was het begeleiden van de bestuurlijke en ambtelijke processen met alle betrokken Vlaamse en Nederlandse publieke partijen en de haven North Sea Port. Door onze jarenlange gebiedskennis en inhoudelijke expertise op verschillende fysieke en ruimtelijke domeinen, hebben we echter ook op de inhoud meegedacht. Dat sluit aan bij onze visie dat je een proces pas echt effectief kan begeleiden als je goed inhoudelijk op de hoogte bent. 

De kracht van Arcadis is dat we niet zomaar een procesmanager zijn, maar vanuit de inhoud keuzes voorleggen en afwegingen voorbereiden. Proces en inhoud liggen wat ons betreft heel dicht bij elkaar en hebben elkaar nodig.

Concrete invulling ruimtelijk Ontwikkelperspectief

Samen met PosadMaxwan wisten we het ruimtelijk Ontwikkelperspectief in relatief korte tijd te realiseren. Daar zijn we erg trots op, vooral omdat er veel partijen bij betrokken waren en het grensoverschrijdende aspect extra uitdagingen met zich meebracht. Momenteel werken wij door in de regio en zijn betrokken bij de concrete invulling van het ruimtelijk Ontwikkelperspectief. Wij vertalen deze door in uitvoeringsprojecten en stellen een Vlaams-Nederlandse Uitvoerings- en Investeringsagenda op. Dit moet er uiteindelijk toe leiden dat het North Sea Port District in 2050 een klimaatneutraal en leefbaar woon-, werk- en recreatiegebied is, waar de haven profiteert van de grensoverschrijdende samenwerking en een duurzame circulaire economie.