Samen verzekeren veel goedkoper

Het VNG-bestuur heeft het startsein gegeven voor het Risicobeheerfonds, een initiatief van Christiaan Ravensbergen. Niet alleen kunnen gemeenten straks hun vastgoed bij de VNG gaan verzekeren voor aantrekkelijke premies, ook gaat het fonds gemeenten veel meer inzicht bieden in de risico’s die ze lopen. Want dat kan echt een stuk beter, weet ook Aad van der Pol, concerncontroller bij de gemeente Tilburg. Gemeenten zijn oververzekerd en hebben maar weinig inzicht in hun vastgoedportefeuille.

Verwondering

‘Wat ben ik nou eigenlijk aan het doen?’ Dat vroeg Christiaan Ravensbergen, inmiddels directeur van VNG Risicomanagement zich bijna twintig jaar geleden op een dag af. Ten tijden van dat verwondermoment was hij nog verzekeringsambtenaar bij een gemeente. De semi-existentiële vraag kwam naar boven toen Ravensbergen bezig was een verzekering af te sluiten voor de ambtsketting van de burgemeester. Het was onderdeel van zijn opdracht om eens met een fijne kam door de bezittingen van de gemeente heen te gaan, het te laten taxeren, en opnieuw te verzekeren.

Gebrekkig inzicht

Het was niet alleen het verzekeren van iets financieel schijnbaar onbenulligs als een ambtsketen. De echte verwondering kwam toen hij, aangekomen bij het gemeentelijk vastgoed, een taxateur op pad wilde sturen langs de panden in gemeentelijk bezit. Dit voor de vernieuwing van brandverzekeringen. Een lijst krijgen met daarop alle gebouwen van de gemeente bleek al een enorme uitdaging, maar wat daarna gebeurde was helemaal verwonderlijk. De taxateur belde namelijk terug met het bericht dat op zeker de helft van de verzekerde percelen helemaal geen gebouw stond. ‘Die man is langs tientallen kale grasvelden gereden’, memoreert Ravensbergen zich nu.

Het moet anders

Het besef dat de gemeente zo weinig zicht had op haar eigen bezittingen, en al helemaal op de manier waarop die verzekerd waren, startte voor Ravensbergen een zoektocht naar verbetering. Twintig jaar later, de dag van vandaag, staat de VNG op het punt het ‘Risicobeheerfonds’ op te richten. Het plan belooft een ommezwaai in hoe gemeenten risicomanagement en verzekeren aanpakken: collectief, datagedreven en preventief.

Weinig aandacht

Gemeenten hebben in de praktijk doorgaans maar weinig aandacht voor de manier waarop ze verzekerd zijn, vertelt Ravensbergen. ‘Er zijn denk ik zo’n 30 gemeenten in Nederland die 1 of meer fte inzetten op het beheer van hun verzekeringsportefeuille. Het merendeel van de gemeenten heeft geen verzekeringsspecialist, of ze hebben iemand die 0,2 of 0,3 fte daaraan besteed. Meestal leidt de waan van de dag en wordt er vooral nagedacht over het rechtmatigheidsvraagstuk. Zeker bij kleinere gemeenten is dat zo.’

Versplinterd in de organisatie

Een gedegen inzicht in de doelmatigheid van alle verzekeringen is er vaak niet. Zo weet ook Aad van der Pol, concerncontroller bij de gemeente Tilburg. ‘We zijn met zijn allen enorm oververzekerd. Als ik even bij Tilburg blijf: wij zijn qua omvang de zevende gemeente van Nederland, maar ook bij ons ligt de verantwoordelijkheid voor verzekeringen versnipperd door de hele organisatie heen. De afdeling ‘vastgoed’ beheert bijvoorbeeld de verzekering van het stadskantoor, maar de verzekering van de sportvoorzieningen wordt gedaan door de afdeling ‘sport’. En er zouden zelfs dubbelingen in kunnen zitten.’

De commercie

En dat kost geld. Van der Pol: ‘Op dit moment dekken we alles af. Gemeenten zijn heel risicoavers. Dit terwijl het daadwerkelijke risico dat we lopen best is op te vangen vanuit de gemeentelijke reserves.’ Ravensbergen vult aan: ‘Gemeentehuizen branden niet zo vaak af. De laatste twee waren in 2012, in Waalre en in 2023, in Soest. De data vertelt ons twee dingen, namelijk dat gemeenten een stuk meer premie betalen dan de schade die ze hebben. En dat vastgoedportefeuilles van gemeenten gemiddeld een veel lagere schadelast laten zien dan bijvoorbeeld bij retailers, of het mkb. Maar daar houden commerciële verzekeraars geen rekening mee.’

Collectief regelen

‘Ik ben eerst eens gaan bellen met het Rijksvastgoedbedrijf’, vertelt Ravensbergen. ‘Ik vroeg ze hoe zij hun gebouwen verzekeren tegen brand. ‘Wij verzekeren helemaal niets, omdat wij dit goedkoper kunnen dan de commerciële verzekeraars’, zeiden ze toen. ‘Als iets beschadigt of afbrandt betalen we daar zelf voor.’ Dat gaf wel te denken. Waarom zouden gemeenten dat niet ook kunnen doen? Zo ontstond het idee van een collectieve schadeverzekering, zonder commerciële belangen.’

Beweging in de markt

Marktpartijen hebben inmiddels lucht gekregen van de VNG-plannen om het vastgoed zelf te gaan verzekeren. Gemeenten die aanbestedingsprocedures doorlopen ontvangen van commerciële verzekeraars, in een poging de klanten te behouden, aanbiedingen met soms wel een halvering van het huidige premiepercentage. Ravensbergen wil er niet veel over kwijt, behalve dat ze vanuit de VNG proactief verzekeraars en verzekeringsadviseurs hebben benaderd om ze te vertellen over het plan. ‘Het is wat het is. Wat opvallend is, is dat we in de afgelopen 15 jaar geen beweging hebben gezien in de premie. Nu zijn er plots halveringen mogelijk.’

Lees het hele artikel deze week in BB10.