Kabinet wil drugsgebruik volwassenen halveren

Productie, verkoop en bezit van drugs blijven verboden, is het standpunt van dit kabinet. Wel is de realiteit dat er drugs worden gebruikt, weet het kabinet ook. Onder jongeren in het uitgaansleven stijgt het gebruik zelfs. Soms is er sprake van problematisch gebruik. Het kabinet wil dat het drugsgebruik in Nederland in 2040 is gehalveerd. Gemeenten spelen daar ook een rol in.

Meer gebalanceerd

Om het drugsbeleid zo effectief mogelijk in te richten en gerichte preventie-activiteiten uit te voeren, is het cruciaal om een goed beeld te hebben van verschillende groepen gebruikers, schrijven minister van Justitie en Veiligheid David van Weel (VVD) en Vincent Karremans (VVD), staatssecretaris Jeugd, Preventie en Sport in de Kamerbrief. Voorheen lag de focus van het drugsbeleid op volksgezondheid, maar de afgelopen decennia is de aanpak ‘meer gebalanceerd’. Dat betekent dat de focus nu ook ligt op criminaliteitsbestrijding. Zij wijzen op de brede aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Er is meer capaciteit en wet- en regelgeving bijgekomen en in samenwerking geïnvesteerd.

Halvering drugsgebruik

Doelstelling van het kabinet is om de vraag naar drugs en het aanbod van drugs te verminderen. In 2040 zou het percentage 12 t/m 18-jarigen dat cannabis of een andere drug heeft gebruikt 0 procent moeten zijn. Ter vergelijking: in 2023 had 7 procent van deze groep cannabis gebruikt en 1,8 procent een andere drug. Bij 18-plussers moet het huidige percentage die het afgelopen jaar cannabis heeft gebruikt (8) gehalveerd zijn tot 4 en het percentage dat het afgelopen jaar een andersoortige drug heeft gebruikt van 6 naar 3. Ook het aantal druggerelateerde gezondheidsincidenten (in 2022 werden er 6.411 geregistreerd) moet dan zijn gehalveerd.

Harm reduction

Het voorkomen en terugdringen van (schadelijke gevolgen van) drugsgebruik is de gezamenlijke eerste stap van het beleid. Daaronder valt onder meer het bieden van hulp aan mensen die drugs gebruiken via vroegsignalering, behandeling van verslaving en harm reduction. Tegelijk wordt ingezet op het beperken van de vraag naar drugs, het voorkomen van drugsgebruik, het beperken van het aanbod en de daarmee gepaard gaande drugscriminaliteit en het voorkomen van een nieuwe generatie drugscriminelen, schrijven de bewindslieden.

Opvoedvaardigheden beïnvloeden

Staatssecretaris Karremans komt nog voor het zomerreces met zijn ‘Samenhangende Preventiestrategie’ voor kinderen en jongeren. Die begint al thuis. ‘Drugspreventie in het gezin richt zich op het versterken van bijvoorbeeld de ouder-kind relatie en de manier waarop een kind opgroeit binnen het gezin. Door opvoedvaardigheden van ouders positief te beïnvloeden, wordt de kans op de ontwikkeling van probleemgedrag kleiner.’ De bewindslieden wijzen op de website www.helderopvoeden.nl van het Trimbos-instituut die ouders en verzorgers van jongeren en studenten over middelengebruik zoals drugs, alcohol en vapen informeert.

Helder op School

Daarnaast worden ingezet op drugspreventie op scholen, zoals lesprogramma’s voor leerlingen en studenten, ouderavonden, deskundigheidsbevordering voor docenten en een helder schoolbeleid rond risicogedrag en gezond gedrag. Via het programma ‘Helder op School’ krijgen instellingen in het primair en voortgezet onderwijs en het mbo handvatten aangereikt voor een praktische aanpak gericht op preventie van alcohol, tabak en drugs. Binnen het programma is er ook voor instellingen in het hbo en wo, studentenverenigingen en introductiecommissies informatie om (risicovol) drugsgebruik terug te dringen.

Handreiking voor gemeenten

Voor gemeenten was er al een handreiking ontwikkeld voor lokale samenwerking in de preventie van riskant alcoholgebruik bij studenten in het hoger onderwijs, maar daar is nu ook een addendum over drugs bijgekomen. Verder coördineert het Trimbos-instituut in opdracht van het ministerie van OCW het ondersteuningsprogramma ‘Stijn’ voor studentenwelzijn, gericht op mentale gezondheid en middelengebruik. Drugspreventie op uitgaansplekken richt zich op harm reduction. Het Trimbos-instituut informeert uitgaanders over de risico’s van drugsgebruik onder meer via www.drugsenuitgaan.nl. Merkwaardig genoeg stopt Karremans na meer dan drie decennia de overheidssubsidie voor stichting Mainline, die zich voor de gezondheid van kwetsbare drugsgebruikers inzet. Vanaf 2026 wordt deze subsidie van drie ton in twee jaar volledig afgebouwd.

Basispakket preventie

Oud-Tweede Kamerlid Tunahan Kuzu (Denk) had het kabinet via een motie gevraagd om gemeenten actief aan te sporen om het door Verslavingskunde Nederland (VKN) ontwikkelde landelijk basispakket preventie op te nemen in hun lokale preventiebeleid. Inmiddels heeft VKN het basispakket geüpdatet met nieuwe interventies, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en gericht op effectiviteit en duurzaamheid, schrijven de bewindslieden die het pakket ‘van harte aanbevelen’. Ook wordt gevolg gegeven aan de motie-Bikker cs door dit jaar een campagne te starten om gebruikers te doordringen van de risico’s die drugsgebruik heeft voor zowel henzelf als voor de samenleving. Deze is gericht op jongeren tussen 18 en 29 jaar die al drugs gebruiken of die in aanraking komen met gebruik. Verder wordt meer ingezet op handhaving van online drugsverkoop.

Preventie met Gezag

Het programma Preventie met Gezag moet voorkomen dat jongeren in aanraking komen met, afglijden of doorgroeien in de criminaliteit door perspectief te bieden en grenzen te stellen. Al zevenentwintig gemeenten doen mee aan deze structurele aanpak en twintig aanvullende gemeenten ontvangen sinds 2024 incidentele ondersteuning voor hun lokale aanpak. Verder kunnen jongeren die worden geronseld voor criminaliteit en/of slachtoffer zijn van criminele uitbuiting naar het online hulpportaal ‘Keerpunt’. Dat biedt een veilige en laagdrempelige plek, waar zij vertrouwelijk kunnen praten over hun situatie in de beveiligde chatomgeving. Online geeft men daar informatie, advies, hulp en bescherming. Tot slot wordt het Programma Weerbare Gemeenschappen tegen de Ondermijnende Criminaliteit met vier jaar verlengd. Door het leggen van verbinding en samenwerking met lokale gemeenschappen moet zij weerbaarder worden tegen ondermijning door (drugs)criminaliteit.