FvD belooft Nederlands Hyperloop-netwerk: hoe haalbaar is dat?

‘Van Amsterdam naar Groningen in een kwartiertje. Van Rotterdam naar Eindhoven in 10 minuten. Forum voor Democratie (FvD) belooft kiezers hyperloopverbindingen die de mobiliteit in Nederland een flinke boost moeten geven. Maar hoe haalbaar is die belofte?

FvD-lijsttrekker Lidewij de Vos brengt in een campagnevideo de hyperloop als een oplossing voor het mobiliteitsvraagstuk in Nederland. De futuristische capsules zouden er zelfs toe moeten leiden dat Nederlanders niet meer naar grote steden hoeven te verhuizen voor werk. Ook in het FvD-partijprogramma wordt hyperloop volop genoemd.  'We investeren in de ontwikkeling van hyperlooptechnologie, zodat Nederland vooroploopt in de ontwikkeling van supersnel en innovatief vervoer.'

TU Delft doet al jaren onderzoek

Het futuristische beeld van een hyperloopverbinding spreekt tot de verbeelding: zwevende capsules die geruisloos door vacuümbuizen schieten, zonder uitstoot en met vliegtuigachtige snelheid. Nederland is één van de weinige landen die daadwerkelijk investeert in onderzoek naar een functionerend systeem.TU Delft bouwt testbanen en hyperloop-pods en stelt dat dankzij minimale luchtweerstand, magneetzweeftechnologie en elektrische aandrijving de hyperloop reizen mogelijk maakt met snelheden vergelijkbaar met vliegtuigen, zonder uitstoot. Het zou op de lange termijn geschikt kunnen zijn voor reisafstanden van 500 tot 1500 kilometer.

In maart 2024 werd de langste hyperloop-testbaan van Europa geopend in Veendam. Deze 420 meter lange testbaan is opgebouwd uit 34 voorgemonteerde stalen buizen van 2,5 meter breed en is gedeeltelijk gefinancierd door de Europese Unie. Hoewel de testbaan aanzienlijk korter is dan de oorspronkelijk geplande lengte van zo’n 3 kilometer, biedt het de mogelijkheid om belangrijke aspecten van de hyperlooptechnologie te testen, zoals de werking van het van rijbanen wisselen, waarbij voertuigen van richting veranderen. Onder meer de veiligheid van passagiers moet gegarandeerd worden. Volgens The Guardian wordt gehoopt dat deze testbaan bijdraagt aan de ontwikkeling van een netwerk van hogesnelheidsbuizen van ongeveer 10.000 kilometer door Europa tegen 2050.

Grenzen aan het Nederlandse landschap

Wie de lopende onderzoeken naar een veilig Hyperloop-netwerk vertaalt naar een landelijk Nederlands netwerk aanleggen in de komende periode, stuit al snel op de harde grenzen van het Nederlandse landschap. De hyperloop vraagt om lange, vrijwel rechte trajecten die met grote precisie zijn aangelegd. Nederland is daar slecht voor geschikt. De ruimte is schaars en versnipperd, doorsneden door woonwijken, bedrijventerreinen, dijken en natuurgebieden. Elke mogelijke route tussen grote steden zou waarschijnlijk botsen met bestaande infrastructuur of door kwetsbare gebieden lopen. Ondergronds bouwen zou theoretisch kunnen, maar dat betekent miljarden aan extra kosten en complexe bouwrisico’s. Ook zal er grond moeten worden verworven met grootschalige onteigening.

Juridische lappendeken

Ook het juridische aspect lijkt voor een Hyperloop niet te gaan werken in het voordeel van snelheid. Nieuwe infrastructuurprojecten van nationale betekenis vallen onder de Omgevingswet en vereisen uitgebreide milieueffectrapportages, inspraakrondes en toetsing aan natuurbeschermings- en waterveiligheidsregels. Zulke procedures nemen niet maanden, maar jaren in beslag, zeker als belanghebbenden bezwaar maken. De geschiedenis van grote projecten zoals de Betuweroute en de verbreding van snelwegen laat zien hoe traag en zorgvuldig dit proces verloopt. Zelfs wanneer de politiek haast wil maken, houden wetgeving en bestuursrecht de vaart tegen.

Miljarden nodig

De grootste horde blijft echter het financiele aspect. Een netwerk dat de grote Nederlandse steden met elkaar verbindt, vraagt honderden kilometers aan buizen, stations, energievoorzieningen en besturingssystemen. Zelfs in het meest optimistische scenario gaat het om investeringen van vele tientallen miljarden euro’s. De meest recente en gedetailleerde kostenramingen voor de aanleg van hyperloopinfrastructuur in Nederland komen uit een studie van Hardt Hyperloop uit 2021, toen een netwerk dat alleen geschikt is voor vrachtvervoer werd onderzocht. Volgens deze studie bedragen de kosten voor bovengrondse hyperloopinfrastructuur ongeveer 8,5 miljoen per kilometer voor een dubbelbuislijn, inclusief alle noodzakelijke systemen. Wanneer de infrastructuur ondergronds wordt aangelegd, kunnen de kosten oplopen met 75% tot 500%.

Kortom, wie een landelijk Hyperloopnetwerk belooft om de komende jaren mee naar werk te reizen, deelt geen toekomstvisie maar vooral een illusie.Wat wél binnen bereik ligt, is verdere ontwikkeling van de testfaciliteiten en kleinschalige toepassingen, bijvoorbeeld voor goederenvervoer tussen logistieke knooppunten. De haven van Rotterdam onderzoekt bijvoorbeeld al of vacuümtransport daar een rol kan spelen. Zulke pilots vergen minder strenge comfort- en veiligheidseisen dan passagiersvervoer en kunnen waardevolle ervaring opleveren zonder onrealistische verwachtingen te wekken.