De publieke sector staat voor een wezenlijke keuze. Onlangs presenteerde de overheid een handreiking voor verantwoorde inzet van generatieve AI. Een belangrijke stap: ambtenaren krijgen meer ruimte om met de technologie te werken, binnen duidelijke randvoorwaarden.
Zet generatieve AI in voor menselijker werk
De nadruk bij de inzet op AI ligt al snel op efficiëntie en productiviteit. Meer doen met minder mensen. Dat is een gemiste kans.
Maar voor je het weet, ligt de nadruk op efficiëntie en productiviteit. Méér doen met minder mensen. Begrijpelijk, gezien de personeelskrapte en de druk op de overheidsfinanciën. Maar als we het daarbij laten, is dat een gemiste kans.
Mensen zijn geen productiemachines, en generatieve AI moet dat ook niet van ze maken. Ik zie generatieve AI als een aanjager om werk opnieuw in te richten, met meer ruimte voor empathie, zingeving en de menselijke maat. Technologie die ons kan helpen om niet alleen sneller, maar juist ook beter te werken. Vooral nu de menselijke maat in het publieke domein onder druk staat, biedt deze technologie kansen om die te herstellen.
Wat me overigens in de handreiking opviel, is dat deze moeilijk leesbaar is: technisch, abstract en niet direct toegankelijk voor veel ambtenaren. Als we willen dat generatieve AI breed en verantwoord wordt toegepast, moeten we zorgen dat de route ernaartoe ook begrijpelijk en uitvoerbaar is. Dus als de overheid het goede voorbeeld wil geven, had generatieve AI ook bij het schrijven van de handreiking kunnen zorgen voor iets meer menselijke maat.
De kracht van AI ligt in de mogelijkheid om werk opnieuw te ontwerpen: met meer aandacht, meer nabijheid en meer voldoening
In de praktijk zie ik al volop inspirerende voorbeelden. In de rechtspraak helpt generatieve AI om complexe rechterlijke uitspraken begrijpelijker te maken, zodat burgers beter weten waar ze aan toe zijn. Bij gemeenten wordt de communicatie met inwoners toegankelijker, juist voor wie moeite heeft met ambtelijke taal. En in de zorg komt er meer tijd vrij voor patiëntcontact, doordat administratieve taken worden verlicht.
Voorbeelden die laten zien waar het verschil gemaakt wordt: technologie die publieke dienstverlening menselijker maakt. En die mensen weer in staat stelt om de dingen te doen waar ze goed in zijn. Een verademing voor de burger, een verrijking voor de ambtenaar.
De handreiking is beslist een goed begin. Maar het echte werk begint nu. Als we ervoor kiezen generatieve AI alleen in te zetten voor efficiëntie, missen we de kans om werk structureel te verbeteren. De kracht van deze technologie ligt in de mogelijkheid om werk opnieuw te ontwerpen: met meer aandacht, meer nabijheid en meer voldoening. Alleen dan ontstaat duurzaam werk dat voldoening geeft en publieke waarden versterkt.
Daarom is het tijd voor een andere vraag. Niet alleen: 'Hoe zetten we generatieve AI in?' Maar vooral: 'Waarom?' Wat willen we er eigenlijk mee bereiken? Welke publieke waarden willen we ermee versterken?
Kiezen we voor een mensgerichte inzet van generatieve AI? Dan maken we werk niet alleen efficiënter, maar ook waardevoller. Werk dat mensen beter maakt in wat ze doen, en dat hen meer voldoening geeft. Want dat is waar het om draait: werk beter maken voor mensen, en mensen beter in hun werk.
Maurice Fransen, Partner Public Sector bij Deloitte
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.