Wat ik - wetenschapper én columnist - de politiek te zeggen heb

Vorige week verdedigde ik met succes mijn proefschrift over diversiteit en inclusie in de Nederlandse politiek. Na jaren werk voelde het vasthouden van m’n bul als een mijlpaal en ik geniet nog volop na. Maar nu niet te lang op m'n lauweren rusten, er is nog werk aan de winkel! Want: wat vermag een proefschrift dat door een kleine kring wordt gelezen, als de echte discussie buiten de universiteit plaatsvindt?

Afgelopen week schreef NRC een vlijmscherp commentaar over vrouwen in de politiek en verwees daarin expliciet naar mijn onderzoek. Er is namelijk iets aan de hand: vrouwen, mensen met een migratieachtergrond, en andere gemarginaliseerde groepen krijgen vaker te maken met agressie, vallen sneller uit, en bereiken minder snel de top. Mijn onderzoek laat zien dat dit geen individueel falen is, maar een structureel probleem: de manier waarop het politieke werk georganiseerd is, sluit mensen uit die niet in het klassieke plaatje (man, wit, 50+) passen.

Als wetenschapper is het mijn taak om dat te analyseren. Om cijfers, verhalen en mechanismen in kaart te brengen. Als columnist mag ik prikkelen, urgentie creëren, zeggen: en nu? Toch lukte het mij nooit die rollen zo streng te scheiden. Vaak genoeg deelde ik als columnist nieuwe feiten en cijfers. En vaak sprak ik juist vanuit m’n hart in m’n proefschrift. Bijvoorbeeld: de conclusie van m’n proefschrift is een heel persoonlijk verhaal geworden. Terwijl, in zo’n conclusie word je traditioneel geacht een paar uitsmijters voor ‘de maatschappij’ te hebben. En die heb ik natuurlijk ook wel. Maar ik ben ook kritisch. Wie zit er op al die aanbevelingen vanuit de wetenschap te wachten? Is men het eigenlijk wel met me eens dat diversiteit en inclusie in de politiek een probleem zijn, dat opgelost moet worden?

De afgelopen jaren aan ervaring op het snijvlak tussen wetenschap en maatschappij doen me vermoeden dat het probleem niet een gebrek aan kennis is. De barrières voor mensen in de politiek die geen witte mannen zijn, zijn heus wel bekend: vergaderingen die tot diep in de nacht doorgaan, een parlementaire cultuur waarin je voortdurend op je hoede moet zijn, het ontbreken van goede verlofregelingen. Er zijn veel rapporten, aanbevelingen en actieplannen te vinden - en ja, daar schrijf ik zelf ook met hartenlust aan mee. En toch verandert er zo weinig.

Dat kan dus niet door onwetendheid zijn. We moeten wel concluderen dat het voor een belangrijk deel komt door gebrek aan momentum, aan politieke wil, aan prioriteit. Maar is er dan toch iets aan het verschuiven? Ik kan alleen vanuit m’n persoonlijke perspectief oordelen; mijn onderzoek werd toch maar mooi genoemd in het redactioneel commentaar van NRC, na een uitgebreid interview met ondergetekende.

Mijn tijd in de wetenschap is voorbij, nu ik m'n proefschrift verdedigd heb. Ik ga in ieder geval verder met een pad te zoeken (maken!) voor mezelf, tussen onderzoek en maatschappelijke impact. Tussen systematiek en uitvoerbaarheid. Ik blijf schrijven en nadenken over wat ík denk dat nodig is voor een politiek die niet alleen divers is, maar ook inclusief.