‘Arbeidsinspectie tikt Amsterdam op de vingers’

De gemeente Amsterdam overtreedt op meerdere fronten de Arbowet en beschermt haar medewerkers onvoldoende tegen ‘intern ongewenst gedrag’. Dat schrijft de Amsterdamse zender AT5, die de hand heeft weten te leggen op een intern rapport van de Arbeidsinspectie.

Mogelijke sancties

Volgens AT5 eist de Arbeidsinspectie van de gemeente dat er binnen zes maanden forse verbeteringen worden doorgevoerd. Als dat niet lukt, dreigen er sancties. De inspectie kondigde het onderzoek in juli vorig jaar aan, nadat de gemeente de resultaten van het onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut onder bijna 6900 ambtenaren bekend had gemaakt. Daaruit bleek dat 55 procent van de ambtenaren tijdens het werk vernedering, uitsluiting of pesterij heeft meegemaakt. Verder zag 63 procent van de medewerkers het jaar ervoor dat collega’s slachtoffer werden van ongewenst gedrag. 14 procent ervoer discriminatie, bij mensen met een niet-Europese achtergrond of een beperking was dat zelfs een kwart. Vooral leidinggevenden maakten zich schuldig aan ongewenst gedrag.

Geen heldere gedragsregels

Daarbij waren al eerder signalen over ongewenst gedrag bij ambtenaren geconstateerd. In september startte de inspecteurs gesprekken met ambtenaren, leidinggevenden, vertrouwenspersonen, vertegenwoordigers van de ondernemingsraad en het Bureau Integriteit. De conclusie is dat de gemeente niet voldoet aan de wettelijke verplichtingen om werknemers te beschermen tegen ongewenst gedrag, meldt AT5. Er bestaan geen heldere gedragsregels die beschrijven wat wel en niet acceptabel is op de werkvloer. Verder ontbreekt een actuele en specifieke risico-inventarisatie (RI&E) voor ongewenst gedrag. Van de Inspectie moet de gemeente risico’s op ongewenst gedrag beter in kaart brengen en vastleggen welke stappen de gemeente neemt om die risico’s te verkleinen. Het gaat bijvoorbeeld om het opstellen van duidelijke gedragsregels: wat is wel en niet acceptabel gedrag en wat zijn de gevolgen als iemand zich daar niet aan houdt? Verder moet de gemeente medewerkers beter voorlichten over ongewenst gedrag.

Belangrijke signalen gemist

In het rapport staat dat medewerkers die iets melden, zelden duidelijkheid krijgen over wat er met hun klacht gebeurt, waardoor de meldingsbereidheid afneemt. Meldingen resulteren vaak in arbeidsconflicten, die buiten officiële rapportages blijven. Zo ‘mist de organisatie belangrijke signalen’, stelt de inspectie. Verder behandelt Bureau Integriteit klachten en meldingen over ambtenaren, maar medewerkers ervaren de procedure als ‘ondoorzichtig’. Er wordt vaak niet teruggekoppeld en sancties blijven uit of zijn niet zichtbaar. Soms werd een ‘dader’ overgeplaatst, maar dat voelde volgens medewerkers als het simpelweg ‘verschuiven van het probleem’. Na 60 klachten van ambtenaren over Bureau Integriteit stelde de gemeentelijke ombudsman een onderzoek in naar het functioneren en de positionering van Bureau Integriteit. De resultaten daarvan worden medio 2025 verwacht.

Nieuwe gedragscode

Voor verantwoordelijk wethouder Hester van Buren komen de conclusies niet als een verrassing, zegt ze tegen AT5. Na de eerdere onderzoeken gaf ze al aan dat een aantal aanbevelingen en maatregelen al in werking zijn gezet en dat als leidinggevenden niet willen veranderen het 'functie elders' is. Ze zegt dat de gemeente zich in de kritiek herkent en de aanbevelingen ziet als een ‘aanmoediging’ om de ingezette koers voort te zetten. Er wordt al een nieuwe gedragscode opgesteld, waarin wordt vastgelegd wat onder ongewenst gedrag valt en welke consequenties daaraan zijn verbonden. Er is nieuw gemeentelijk beleid rond inclusie en diversiteit en de gemeente werkt aan een beter meldsysteem. ‘Medewerkers moeten beter weten bij wie ze terecht kunnen om iets te melden en wat ze daarvan kunnen verwachten", stelt Van Buren.