Trends bij personeel

Elk jaar brengt A&O fonds Gemeenten de Personeelsmonitor Gemeenten uit met kengetallen op HR-gebied. Die geven gemeenten inzicht in de laatste trends en ontwikkelingen. Werkt het naderende ravijnjaar (of wat daarvan over is) al in de personeelsbezetting door? Vertaalt de hoge werkdruk in gemeentehuizen zich nog steeds in een relatief hoog ziekteverzuim? En lukt het gemeenten al beter om jongere werknemers vast te houden?

Jongere stroomt nog vaak uit

De gemiddelde leeftijd van gemeenteambtenaren is 46,5 jaar (in 2015 nog 48,3 jaar). Het aandeel jongeren (onder de 35 jaar) is 20,6 procent (in 2015 nog 14 procent). Veelgebruikte instrumenten om de instroom van jongeren te bevorderen zijn het aanbieden van stageplekken en traineeprogramma’s en specifieke startersfuncties. Toch nam het aantal gemeenten dat deze instrumenten inzet iets af. In 2024 bestond 23 procent van de uitstroom van medewerkers uit jongeren onder 35 jaar. Voornaamste reden voor uitstroom van jonge medewerkers: hun snellere arbeidsmobiliteit. Op twee staat onvoldoende carrièreperspectief en doorgroeimogelijkheden. Daarna: concurrentie van andere gemeenten. Vooral kleinere gemeenten noemden dat laatste als reden.

Ziekteverzuim blijft hoger

Het ziekteverzuim in gemeenten (6,7 procent, in 2023 nog 6,5) blijft structureel hoger dan in veel andere sectoren. Het verzuim bij vrouwen (7,9 procent) is hoger dan bij mannen (5,8 procent). Waar het kortdurend verzuim iets afnam, steeg juist het langdurig verzuim. Volgens bedrijfsartsen waren de belangrijkste oorzaken voor lang verzuim in 2024 fysieke en fysiologische omstandigheden (72 procent), werkdruk (63 procent) en privéomstandigheden (47 procent). Honcoop noemt het hogere ziekteverzuim bij gemeenten ‘lastig’ te verklaren, maar legt het vooral bij werkdruk. Bij negen op de tien gemeenten is werkdruk een actueel thema. ‘Daarnaast zorgt mantelzorg door de vergrijzing voor meer werk bij gemeenten en voor mensen zelf.’

Inhuur daalt

In 2024 gaven gemeenten gemiddeld iets minder uit aan externe inhuur: het aandeel ten opzichte van de loonsom daalde van 18,1 procent in 2023 naar 17,5 procent in 2024. Alleen in de kleinste gemeenten nam externe inhuur nog toe. Het aantal gemeenten dat actief beleid voert om externe inhuur in te perken steeg van 50 naar 57 procent. Detachering is de grootste kostenpost (41 procent). In 2024 was 24 procent van de gemeentelijke bezetting flexibel. ‘De externe inhuur loopt terug. Maar gemeenten zullen hoogstwaarschijnlijk voor ziek, piek of bepaalde expertise externen moeten blijven inhuren’, aldus Patricia Honcoop, programmamaker onderzoek van A&O fonds Gemeenten.

Meer vrouwen in de leiding

Het aandeel vrouwelijke leidinggevenden bij gemeenten nam iets toe: van 45 naar 46 procent. Gemeenten lopen daarmee nog altijd flink voor op de rest van Nederland. In 2024 verdienden mannelijke gemeentemedewerkers gemiddeld 4.815 euro bruto per maand, het salaris van hun vrouwelijke collega’s bedroeg gemiddeld 4.706 euro. Het bruto maandsalaris van vrouwen steeg in 2024 wel meer dan dat van mannen (6,7 versus 6,1procent). ‘Vrouwen zitten vaker in salarisschaal 7 tot en met 9, veelal functies in het sociaal domein’, weet Honcoop. ‘Mannen in lagere salarisschalen of juist in de hogere schalen. Het aandeel vrouwen in salarisschaal 10 of hoger nam wel opnieuw toe ten opzichte van 2023: van 40 naar 42 procent.