Bijna kwart gemeentesecretarissen gestopt

De gemeentesecretaris zit in een ‘kwetsbare’ positie. Dit jaar zijn 75 van de 342 gestopt, waarvan 28 waarnemend. Dat komt neer op 22 procent (inclusief waarnemers, exclusief: 14 procent). Van de 75 begonnen twaalf hierna als gemeentesecretaris in een andere gemeente, één overleed, acht gingen met pensioen. De overige stopten om diverse andere redenen, zoals een andere baan buiten de overheid.

Gemiddelde zittingsduur bijna 5 jaar

Dat blijkt uit cijfers van Invior die de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) met Binnenlands Bestuur heeft gedeeld. De netto-zittingstermijn van de zittende gemeentesecretaris (hoe lang zij gemiddeld die dag gemeentesecretaris zijn, WB) blijkt op 21 november j.l. 3,67 jaar. Hier zitten ook gegevens in van gemeentesecretarissen die net begonnen zijn. Hiervan waren 128 eerder gemeentesecretaris. Als die zittingstermijn wordt toegevoegd, komt er 2,1 jaar bij. Deze meetmethode is volgens de VGS zuiverder. Dan komt de bruto-zittingstermijn uit op 5,77 jaar. Van alle gemeentesecretarissen die op 1 december j.l. actief waren, is de gemiddelde zittingsduur aaneengesloten bij één gemeente 4,78 jaar.

Gedwongen uitstroom

‘Of het percentage stoppers hoog of laag is in vergelijking met voorgaande jaren, kunnen we op dit moment niet vaststellen’, reageert VGS-voorzitter Astrid van de Klift, tevens gemeentesecretaris van Nijmegen. Ze noemt enige doorstroom binnen de functie van gemeentesecretaris ‘vanzelfsprekend’. ‘Sommigen kiezen voor een andere functie, binnen of buiten de gemeentelijke organisatie, anderen gaan met pensioen.’ Maar ze weet dat ook ‘gedwongen uitstroom’ in deze positie voorkomt. ‘Als schakel tussen het bestuur en de organisatie is het een kwetsbare functie.’

Trend onderzoeken

De VGS wil nadrukkelijk aandacht besteden aan deze kwetsbaarheid, vervolgt Van de Klift. Daarom is de vereniging een traject begonnen, waarin eerst wordt onderzocht wat de trend van de afgelopen jaren is. ‘Daarnaast analyseren we de (rechts)positie van de gemeentesecretaris en kijken we wat wij als vereniging gedurende de gehele loopbaan, van instroom, ontwikkeling en mobiliteit tot (gedwongen) uitstroom, aanvullend kunnen bieden.’

Iets aan de hand

De ervaren gemeentesecretaris Cees Vermeer, momenteel interim-gemeentesecretaris in Woerden, noemt het wel ‘veel’ als in een jaar 22 procent van een beroepsgroep vertrekt. ‘Dan is er iets aan de hand.’ Hij herhaalt de uitspraak van oud-gemeentesecretaris Arjan van Gils: als gemeentesecretaris kun je het eigenlijk nooit goed doen. ‘Als je te dicht op het college zit, roept de organisatie dat je geen ruggengraat hebt en je je met elke onmogelijke boodschap het veld in laat sturen. Zit je te dicht op de organisatie, dan roept het college dat je hun ambities niet begrijpt en je praat met de logica van je medewerkers. En je omgeving zal altijd vinden dat je te onzichtbaar bent.’

Verkeerde verwachtingen

De kunst is volgens Vermeer om je gewicht op tijd te verplaatsen, ‘zoals op een Wii-board’. ‘Doe je dat niet, dan lazer je eraf.’ In wervingsprofielen komt het spanningsveld tussen bestuur, organisatie en de omgeving volgens hem vaak onvoldoende tot uitdrukking. ‘En dat kandidaten met de verkeerde verwachtingen in de rol van gemeentesecretaris stappen.’ Dat een functie kwetsbaar is, vindt hij ‘tot daaraantoe’. ‘Dat is het vak van voetbaltrainer ook.’

Publicitaire deuk

Maar hij vindt het wel raar dat het niet in de arbeidsvoorwaarden tot uitdrukking komt. ‘Door de WNT zijn je medewerkers bij een vaststellingsovereenkomst vaak beter af dan jij als gemeentesecretaris.’ Terwijl een gemeentesecretaris die gedwongen het veld moet verlaten een stevige publicitaire deuk oploopt, vervolgt hij. ‘Misschien moet je in het arbeidscontract van gemeentesecretarissen een soort “exit-clausule” opnemen. Het is handig over de reddingsboot na te denken voordat het schip op de ijsberg is gelopen.’

Lees meer over het verloop onder gemeentesecretarissen in BB23 van deze week.