Gemeenten willen financiële zekerheid van het kabinet

Als het rijk niet snel duidelijkheid geeft over de bekostiging van gemeenten na 2025, kunnen die belangrijke maatschappelijke taken als de opvang van asielzoekers niet meer oppakken. ‘Bij taken horen knaken’, aldus voorzitter Jan van Zanen van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

Van Zanen sprak die woorden bij de opening van de Algemene Ledenvergadering van de VNG in Hoorn. Daar zijn zo’n 2500 gemeentebestuurders – burgemeesters, wethouders en raadsleden – bij elkaar.

Grotere koek

Gemeenten zien tot en met 2025 weliswaar honderden miljoenen euro’s extra in het gemeentefonds vloeien, maar vanaf 2026 droogt die geldstroom op. En dat terwijl het kabinet van de gemeenten een bijdrage verwacht in het aanpakken van grote maatschappelijke opgaven, zoals de energietransitie, de wooncrisis en het asielvraagstuk.

Flink gat

Ondanks alle bestuurlijke overleggen van de gemeenten met het kabinet, is er nog steeds geen begin van een oplossing geboden voor het flinke gat in het gemeentefonds vanaf 2026. ‘Om te doen wat we moeten doen, is het noodzakelijk dat gemeenten langjarig kunnen investeren en weten waar ze financieel aan toe zijn’, aldus Van Zanen.

Langjarige investeringen

Die onzekerheid speelt volgens hem een rol in veel coalitie-onderhandelingen. Mede daarom wordt soms als maanden geworsteld met de vraag waar te bezuinigen en welke langjarige investeren uit te stellen. Alleen een duidelijke koers van het kabinet kan volgens de VNG-voorman de nieuwe colleges helpen om op die vragen een goed antwoord te geven.

Voldoende mensen

De financiële rek is er bij gemeenten uit. Van Zanen: ‘Begrijp me niet verkeerd: we willen helpen, we zullen helpen, maar dan wel met voldoende middelen en mensen.’ Het is in zijn ogen tijd dat het rijk niet alleen vraagt, maar ook geeft. ‘Je kan niet doodleuk in de ochtend onze medewerking vragen bij de uitvoering van een rijkstaak zoals de opvang van asielzoekers en ons dezelfde middag bij een bestuurlijk overleg even gemakkelijk naar het financiële ravijn verwijzen.’

Klimaat en wonen

Zijn harde boodschap aan de aanwezige minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken was om ‘nu, onmiddellijk, zo snel mogelijk’ te leveren.  ‘Niet ‘misschien, later, straks.’ Daarom spreken de gemeenten zich later uit over een resolutie waarin ze duidelijk maken dat gemeenten alleen maar langjarig kunnen bijdragen aan maatschappelijke opdrachten als klimaat en wonen, aan rijkstaken zoals de opvang van asielzoekers kunnen bijdragen, als er financiële zekerheid voor na 2025 komt. ‘Als het kabinet niet doet wat het moet doen, houden wij op om te doen wat we niet meer kunnen doen,’ aldus van Zanen. ‘Niet omdat we het niet zouden willen, maar omdat het dan gewoonweg niet meer kan.’