Provincie- en gemeentebesturen moeten plaatsmaken voor regiobesturen. Dat betoogt de Eindhovense burgemeester Rob van Gijzel in het Eindhovens Dagblad van zaterdag.
'Regio's moeten gemeenten en provincies vervangen'
,,Onze bestuurlijke inrichting is volgens het model van Thorbecke uit de 19e eeuw: verticaal geregeld, maar we leven intussen in een…
Horizontale netwerksamenleving
,,Onze bestuurlijke inrichting is volgens het model van Thorbecke uit de 19e eeuw: verticaal geregeld, maar we leven intussen in een horizontale netwerksamenleving. Niets houdt ons meer aan gemeentegrenzen. Je woont hier, werkt daar." De toekomst is aan de regio's, stelt Van Gijzel. Als je Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven met elkaar verbindt, heb je de beste aansluiting op de rest van Europa.
Ik snap het niet meer
Maar de rijksoverheid doet nu juist het tegenovergestelde. ,,Op nationaal niveau denkt niemand na over verbindingen maken met Europa. Den Haag centraliseert, en decentraliseert. Ik snap het niet meer. De regionale bestuurslaag wordt afgeschaft, maar grotere gemeenten komen er vooralsnog niet. (..) Door het overhevelen van landelijke taken naar gemeenten moeten we terug in het lokale hok. Dat gaat niet goedkomen."
40 regiobesturen
Als het aan hem ligt, gaat de nationale overheid zich bezighouden met infrastructuur, nationale voorzieningen en wet- en regelgeving. Het overige openbaar bestuur zou dan voor rekening moeten komen van hooguit 40 regiobesturen.
Reacties: 22
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Nou, de inwoners van Eindhoven zijn mooi klaar met hun burgemeester. Maar, eigen schuld, ze hebben hem zelf gekozen. Al was het natuurlijk wel een schijnvertoning, want de keuze was een PvdA-er (Rob van Gijzel) of een PvdA-er (Leen Verbeek). Dat geeft al aan dat de PvdA niets op heeft met democratie. Dus het monddood van de inwoners is voor Robbie Bijlmerboy maar een kleine stap. Hij was en is en blijft een arrogante lul.
Weer zo'n schaaldiscussie uit het ongerijmde. Houdt die bestuurlijke drukte dan nooit op? Laten de gemeenten eerst hun echte werk goed gaan doen en de almaar dieper en breder wordende kloof tussen burger en bestuur dichten.
Vorm volgt functie, dhr. Van Gijzel heeft denk ik helemaal gelijk.
Kijkend naar de taken en opgaven, verbonden in een Europees landschap heb je professionele regionale besturen nodig
Graag eerst een inhoudelijke discussie over beleidstaken en bijbehorende producten en diensten. Pas daarna vorm en schaal bepalen. Vorm volgt inhoud, niet andersom!
Op zich heeft ie deels een punt, maar zijn gevoel voor timing zou o.a. gezien de raadsverkiezingen wel een stuk beter kunnen.
Laat nu eerst eens zien dat regio's wel degelijk rekening kunnen houden met lokale gevoelens/meningen om criticasters het hoofd te bieden. Daarin scoren de meeste nog geen punten. En dat is raar, want de besturen ervan zijn immers lokale bestuurders.
Dat geldt ook voor Van Gijzel zelf. Eigenlijk steekt hij nu met dit soort suggesties de middelvinger op naar o.a. zijn eigen Eindhovense college.
Van Gijzel heeft helemaal gelijk. Het voordeel van regiobesturen is dat ze aansluiten op Europese ontwikkelingen, en de puur 'traditionele' bestuurdersklassen van provincie- en gemeenten kunnen doorbreken, want allemaal regenten die zijn opgeklommen via bestaande partijorganisaties, een nutteloos conglomeraat van partijpolitieke jaknikkers. Er moet een nieuw type onafhankelijke bestuurder opstaan. Weg met de bestaande partijen en hun oude structuren.
Dit had had van meet af aan overwogen moeten worden. Met gekozen bestuurders, die niet alleen door politieke partijen naar voren worden geschoven. En Tweede Kamerleden met naam, toenaam en telefoonnummer, die de belangen van de regio ter harte nehmen. Zoals in Duitsland.
De bestuurlijke organisatie van Nederland moet snel worden aangepakt. Vaak zijn gemeenten te klein voor de nieuwe taken als jeugdzorg en WMO. Provincies zijn daar meestal weer te groot voor. Voor elk zaak wordt nu weer een eigen regio opgetuigd. Politie, Justitie, Uitvoeringsdienst, Adviescolleges, Kamers van Koophandel, WGR's hebben allemaal een eigen regio. Al die orgaantjes hebben geen democratische controle.
Zorg ervoor, dat er vanaf medio 2019 nieuwe regio's zijn, die dan de nieuwe provincies zijn. Laat de nieuw te kiezen gemeenteraden een jaar langer zitten en hef per medio 2019 de gemeenten op.
Als je Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven verbindt dan vergeet je de rest van Nederland. Het zijn holle frasen. Het betekent niets. Verder is het je reinste flauwekul dat er dan iets verandert aan het zakendoen. Zaken worden gedaan door bedrijven en niet door gemeenten. En bedrijven trekken zich weinig aan van gemeenten, behalve als het om grondprijzen en bereikbaarheid gaat.
Nederland is slechts een dorp in Europa. Er wonen in regio London meer mensen dan in heel Nederland. In Europees perspectief kun je het zo zien: landsbestuur is provinciebestuur, provinciebestuur is stadsbestuur en gemeenten zijn wijkraden. Ik vind het allemaal praatjes voor de Vaak.
En dan die regio's. Moeten die dan zo worden ingericht als stadsregio Den Haag en Rotterdam? Met de Metropoolregio, die ze (politiek) daar zo graag willen, wordt ook de lokale democratie voor een flink deel afgeschaft. Er komen namelijk geen verkiezingen. De burger heeft helemaal geen inspraak, als het erop aankomt, in die regio's.
Het is centralistisch gedacht. Dat valt altijd weer uit elkaar. Mensen willen altijd op lokaal niveau blijven overleggen met elkaar. Dat zie je nu met het afschaffen van de deelgemeenten. Er ontstaan nu gekozen wijkraden. Wat is het echte verschil? Het echte verschil is dat er minder democratie is, want die wijkraden mogen vooral adviseren ipv beslissen.
Mijn conclusie: regiovorming leidt tot veel minder democratie en een nog grotere afstand tot de burgers van de politiek. Tel uit je winst.
Helemaal eens met de reactie van Alfred Blokhuizen. Concreet voeg ik daar aan toe, dan wordt er helemaal niet meer naar de burgers geluisterd en worden de ambtenaren nog machtiger en de politieke vertegenwoordigers nog zwakker.
Doorgaans ben ik bij dit soort 'problemen' minstens zo geïnteresseerd in de vraagstelling dan in de oplossing. Oftewel: wat is nu eigenlijk het probleem?
Ik ben het met Van Gijzel eens. Alles heeft met alles te maken. Er kristalliseert zich een nieuwe vorm uit op het niveau van de regio. Wat mij betreft besturen de regio's met elkaar Europa. Zie ook het verhaal over hoe de burgemeesters de wereld zouden kunnen besturen en De Europese Droom van Jeremy Rifkin.
Van Gijzel en zijn klapveeschaapjes snappen er helemaal niets van.
We moeten terug zoals het vroeger was: Een kleine gemeente, met een dorpsagent, een dokter, een notaris, een voetbalvereniging en een gymnastiekvereniging, een bejaardentehuis, een supermarkt, een slager en een groenteboer, een schoenmaker. Een kleine wereld, dan wordt het weer overzichtelijk en is iedereen weer gelukkig.
Helaas zijn we ergens de verkeerde weg ingeslagen.....
Eindelijk een gezond tegengeluid op de huidige heilloze plannen van het kabinet. Volledig eens met Van Gijzel. Nu al leunen dorpen en kleine steden op allerlei terreinen op de centrumgemeenten. Laten wij de regionalisering van politie en brandweer (heeft ook lang geduurd maar is er toch gekomen) volgen. Dus hef daarmee provincies en gemeenten op en creëer zo'n 40 tot 45 disitricten/regio's op. Ook de taken van de waterschappen kunnen aan die districten worden toebedeeld. Je bereikt een enorme bezuiniging en tevens een heldere structuur voor een kleiner overheidsapparaat.
Eens met van Gijzel. Hij schrijft dat niet met zoveel woorden maar daar hoort natuurlijk bij democratische legitimatie en controle op regioniveau. In antwoord op Henk Eleveld.: het probleem dat ik wil oplossen is de gebrekkige democratische controle door gemeenteraden op de taken die gemeenten samen (gaan) doen op regioniveau.
Wat is er toch aan de hand in bestuurlijk Nederland?
Burgemeester Van Gijzel wil het huis van Thorbecke aan de kant zetten en Nederland besturen door het land regionaal te organiseren.
Minister Plasterk is bezig met een proef naar grotere provincies. Eerder heeft hij gesuggereerd de waterschappen op te heffen, maar daar horen we niets meer over.
De gemeenten worden momenteel geconfronteerd met de decentralisatiegolf uit Den Haag in het kader van de drie grote transities: jeugdzorg, langdurige zorg en de participatiewet.
Die decentralisaties zijn een onderdeel van het huidige regeerakkoord en moeten per 1 januari 2015 ingaan. Dat terwijl de wetgeving de Eerste Kamer nog niet is gepasseerd en de gemeenten er nog lang niet klaar voor zijn. Iets wat mevrouw Jorritsma als voorzitter van de VNG vorige week nog eens onderstreepte. Zij is het trouwens ook niet eens met de manier waarop de gemeenten de transities worden opgedrongen. Wel de taken maar niet voldoende financiële middelen.
Het heeft er hoe langer hoe meer de schijn van dat deze transities meer een bezuinigingsmaatregel zijn dan een manier om de taken beter, efficiënter en dichter bij de cliënten te organiseren. De uitlatingen van burgemeester van Gijzel zijn er een illustratie van dat de gemeenten het eigenlijk zelf niet kunnen.
Wat is er dan aan de hand in bestuurlijk Nederland?
Kennelijk is het zo dat de bestuurlijke inrichting niet meer van deze tijd is. Dat lijkt me geen vergezochte stelling. Terwijl de maatschappij, in sociaal en economisch opzicht, maar ook in communicatieve en informatieve zin de laatste decennia in een razend tempo is veranderd, dateert ons bestuursmodel nog uit de negentiende eeuw.
In plaats van dat model eens fundamenteel ter discussie te stellen worden er nu in Den Haag ad hoc maatregelen bedacht die bij de andere bestuurslagen vaak op zoveel weerstand stuiten dat invoering ervan wordt bemoeilijkt en vertraagd. En de gewone burger, de kiezer, die in de laatste decennia ook een stuk mondiger en assertiever is geworden snapt het niet meer en blijft weg uit het stemhokje. In dat kader heeft het college van B&W van Eindhoven zich overigens recent ook geroerd door kritiek te leveren op een stemwijzer, omdat die onrealistische vragen zou hebben opgenomen. Maar gebleken is dat die vragen rechtstreeks uit de programma's van de politieke partijen voortkwamen. Kennelijk vindt het dagelijks bestuur dus dat hun politieke partijen onrealistische programmapunten aan de kiezers voorschotelen. Dat is op zich al heel merkwaardig, maar ook tekenend voor de relatie tussen bestuur en politiek. Voor de kiezer betekent het beloften die niet zullen kunnen worden waargemaakt. Met als gevolg dat de term "kiezersbedrog" zich op voorhand al aankondigt.
Hoe moet het dan wel?
Zorg voor een bestuursstructuur die past bij deze tijd. Dat zijn twee bestuurslagen, te weten Rijk en Gemeenten. Daarnaast nog de waterschappen voor het integraal waterbeheer. De waterschappen moeten hun democratisch gehalte wel opvijzelen. De provincies kunnen en moeten worden opgeheven. Dit bestuurlijke relict uit de 18e eeuw paste eigenlijk ook al niet in het huis van Thorbecke, maar toen was de tijd nog niet rijp voor opheffing. Nu wel.
Als de gemeenten voldoende robuust worden zijn de regionale regelingen niet meer nodig en is de ontbrekende democratische legitimiteit daarvan ook geen probleem meer.
Dus mijn advies aan Den Haag: erken dat er sprake is van een groot vraagstuk rond de bestuurlijke inrichting, draag zorg voor een integrale visie daarop en richt het bestuur daar naar in. Vervolgens kunnen de taken tussen de bestuurslagen effectief en efficiënt georganiseerd worden. Functie volgt vorm, weet u wel.
Er zullen toch nog wel staatsmannen en -vrouwen in dit land zijn die dit vraagstuk naar tevredenheid van de meerderheid van de bevolking kunnen oplossen? Misschien komen de kiezers dan ook weer terug!
Ik ben het helemaal eens met Rob va Gijzel, dan kunnen we eindelijk ook kwaliteitseisen stellen aan bestuurders. Het zogenaamde dicht bij de burger staan van de gemeente is de grootste lariekoek. Ik woon in een gemeente waar de partijen elkaar de tent uitvechten, Burgemeester weg sturen, kost handen vol geld. De burgers hebben regelmatig aangegeven dat ze tevreden waren met de burgemeester, dat heeft niets geholpen. Het is een grote ego show. Ik voel me totaal niet vertegenwoordigt, weg ermee. Op naar de regio's
Een vraag: welk probleem of welke problemen wil Van Gijzel eigenlijk oplossen ?
Een vervolgvraag: en is een organisatieverandering daarvoor dan de meest aangewezen weg ?
Te veel te vaak kiezen politici voor een organisatorische oplossing terwijl de problemen daar niet zitten. Ik noem voorbeelden: organisatorische veranderingen in het onderwijs (van VO tot Universiteiten), in de zorg voor jeugd en gezin, in de arbeidsbemiddeling, in de intramurale zorg et cetera; hebben die ook maar iets van de knelpunten die er lagen opgelost ?
Schaalvergroting of schaalverkleining en welke bestuurlijke inrichting daar het beste bij past. Dat zijn wezenlijke vragen, maar laten we dat vooral vanuit het perspectief van de burger bezien. Die focus mis ik in de (overigens goed getimede) opgelaten proefballon van Van Gijzel. De zorg moet dichter bij de burger komen, in de wijk, een participatiesamenleving met zorgzame burgers, waarbij het gemeentebestuur de regie krijgt en daarop in een democratische context kan worden aangesproken. Daar hoort een bestuur-op-korte-afstand bij. Geen grote regiobesturen, want dat komt de democratische legitimatie niet ten goede. Om nog maar te zwijgen over de mate waarin echt invloed kan worden uitgeoefend onderwerpen die burgers en buurten aangaan. In dit licht dus liever afschalen dan opschalen! Dan maar "terug in het lokale hok."
Kijk vooral goed wat tussen haakjes als functie staat vermeld bij de reageerders. Zo lang er sprake is van een geur van 'eigen (politiek) belang' (burgemeester Eindhoven, Statenlid etc.) zal er nooit een 'grand design' bedacht en uitgevoerd kunnen worden. De eenvoudige tijd van Thorbecke komt (gelukkig) nooit meer terug.
Even goed zal er de komende jaren al netwerkend (incrementeel) veel veranderen waarbij de analyse 'On size and democracy' van Dahl altijd waardevol blijft. Niet te klein want onvoldoende uitvoeringskracht, niet te groot want onvoldoende democratische legitimatie.
Ik geloof zeker in regio's. Maar ik zie niet in waarom Eindhoven bij een regio moet zoeken. Ik geloof meer in een regio van Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Amsterdam! !
Van Gijzel heeft helemaal gelijk. Veel zaken kunnen het beste lokaal worden georganiseerd, zoals bijvoorbeeld de jeugdzorg. Echter, aan veel gemeentes ontbreekt het de kennis om dat goed te regelen. Niet alleen inhoudelijk, maar ook vaak een echte beoordeling of de kosten opwegen tegen wat wordt geleverd. Daarnaast zijn veel bestuurders van een bedenkelijk nivo. Als een regio een zekere body krijgt dan zijn ze financieel in staat om betere bestuurders en daarmee meer kennis in huis te halen. Koppel aan die nieuwe regio dan wel een maximaal bedrag dat die regio jaarlijks als bestuurskosten mag besteden. Bijvoorbeeld in relatie met het bbp van die regio en het aantal inwoners. En laat andere regioindelingen zoals bijvoorbeeld de veiligheidsregio en de politieregio geleidelijk aan samenvallen met de grenzen van die nieuwe bestuursregio. Ik kan me voorstellen dat veel gemeente- en provinciale ambtenaren het er niet mee eens zijn (hoewel het vaak ook niet hun schuld is dat dit ontstaan is), maar ontwar die bestuurlijke kluwen. De enige manier om 'de kloof tussen burger en bestuur' te dichten is een mea culpa van datzelfde bestuur dat ze dit mooie land zo bestuurlijk uit de bocht hebben laten vliegen en de echte bereidheid om eens zeer kritisch naar de eigen organisatie te kijken.