Op maandag 27 september 2021 mailde een jurist van de gemeente Nunspeet een memo aan wethouder Jaap Groothuis. Nu vier jaar later, na een lange juridische strijd, dwingt de Raad van State de gemeente om de memo zo goed als ongelakt openbaar te maken. Dat moet binnen twee weken gebeuren, zelfs al gaat het hier om de persoonlijke beleidsopvattingen van een ambtenaar.
Memo met persoonlijke beleidsopvattingen moet wél openbaar
De gemeente Nunspeet krijgt ongelijk bij de Raad van State.
Een eerdere, wél flink gelakte versie van de memo had de gemeente in 2024 openbaar gemaakt. De memo betreft zienswijzen die in 2021 ingediend waren op een ontwerp-bestemmingsplan voor een agrarische locatie aan de landelijke rand van Nunspeet. Op deze plek zou een woning met bijgebouw neergezet worden.
Beschuldigingen
Op basis van onder meer de Wet open overheid lukte het inwoners van de Veelhorsterweg, waaraan de locatie ligt die in de memo besproken wordt, meerdere documenten vrijgegeven te krijgen. Dit gebeurde tegen de achtergrond van beschuldigingen van belangenverstrengeling aan het adres van de wethouder.
Begin 2024 had de rechtbank Gelderland geoordeeld dat de gemeente de memo wel in zijn geheel vrij moest geven, omdat het als ambtelijk stuk onderdeel is van de formele bestuurlijke besluitvorming. Openbaarmaking zou het interne beraad tussen ambtenaren en bestuurders niet ernstig genoeg schaden.
Een principiële uitspraak
De Raad van State geeft de rechtbank gelijk. De redenering die de bestuursrechter daarbij toepast tilt deze lokale, Nunspeetse kwestie op naar een landelijk niveau. Belangrijk blijkt een amendement dat het toenmalige CDA-Kamerlid Harry van der Molen in 2021 heeft ingediend op de Wet open overheid (Woo), in de nasleep van het toeslagenschandaal. Als toelichting bij zijn wetswijziging schreef Van der Molen destijds: ‘Democratische controle van het openbaar bestuur vergt dat de totstandkoming van het beleid transparant is, met inbegrip van de persoonlijke beleidsopvattingen die daarin naar voren zijn gebracht.’
Een deel van het betwiste memo.
© Gemeente Nunspeet
Onderlinge afstemming
De gemeente Nunspeet vindt dit niet van toepassing op de betwiste memo, omdat die geen onderdeel zou zijn van de formele bestuurlijke besluitvorming. De memo is een vorm van ‘onderlinge afstemming’ zoals die zo vaak plaatsvindt tussen bestuurders en ambtenaren. ‘De ambtenaar heeft de memo gemaild aan de teamleider die deze per e-mail heeft doorgezonden aan de wethouder met de vraag hoe hij ertegenaan kijkt’, staat te lezen in de volledige uitspraak van de Raad van State.
De bestuursrechter verwerpt deze interpretatie: ‘De wethouder heeft op grond van het advies en in lijn daarmee ook daadwerkelijk een beslissing genomen. (…) De memo is dus opgesteld ten behoeve van formele bestuurlijke besluitvorming.’
Intern beraad beschadigd?
Een tweede verweer is dat openbaar maken van de memo onevenredige schade aanbrengt aan het intern beraad binnen de overheid. Maar dit heeft de gemeente niet concreet genoeg onderbouwd, zegt de bestuursrechter. Met als conclusie dat de memo gewoon openbaar moet komen. Wat de gemeente wél mag doen, is het anonimiseren van de ambtelijke opsteller van de memo.
Dat schreef Kamerlid Harry van der Molen ook als toelichting bij zijn amendement: de wet beschermt geen persoonlijke beleidsopvattingen, maar alleen degene van wie die beleidsopvattingen zijn. Daarom eist de Raad van State dat de memo openbaar wordt, in ‘niet tot personen herleidbare vorm’.
Nunspeet is zo klein
Al in 2023 opperde een journalist van dagblad De Stentor dit tegenover burgemeester Céline Blom: ‘U had de naam van die ambtenaar kunnen weglakken.’ Haar antwoord: ‘De gemeente Nunspeet is zo klein dat die altijd te herleiden is.’
Reacties: 2
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Bij "ons" in de provincie Utrecht kunnen ze er ook wat van, mensen komen en gaan bij hun zogenaamde Woo team of zitten ziek thuis omdat foute ambtenaren hun broddelwerk niet prijs willen geven en doelbewust achterhouden of zelfs zoekmaken. En als het dan toch via een lek openbaar wordt dan zie je pas echt hoe het werkt in dit beschermde vakgebied. Mooi dat de rechter dit nu ook constateert en aanpakt. Ik ga er meteen mee aan de slag!
Saillant detail in deze casus is dat de betrokken ambtenaar ten overstaan van de rechtbank meldde helemaal geen probleem te hebben met vermelding van zijn naam: hij zou het zo weer doen. De gemeente was al in het ongelijk gesteld door de commissie bezwaarschriften, werd in het ongelijk gesteld door de rechtbank en nu wordt dit ook nog eens bevestigd door de RvSt. 3x maal is scheepsrecht!