Grip door verbinding: de kracht van informele instrumenten in regionale samenwerking

In het eerder verschenen artikel "Hoe krijgen gemeenteraden grip op regionale samenwerkingsverbanden?" stond het gebruik van formele instrumenten die een raadslid kan gebruiken centraal. De conclusie was duidelijk: er zijn voldoende juridische en procedurele mogelijkheden, maar de effectiviteit hangt af van de wijze waarop ze worden ingezet. In deze bijdrage richten we ons op een vaak onderbelichte, maar minstens zo waardevolle aanvulling: informele instrumenten. Hoewel deze niet in wet- en regelgeving zijn verankerd, vormen ze een cruciale schakel in het versterken van de bestuurlijke grip.

Informele instrumenten: geen juridische basis, wél impact

Informele instrumenten hebben geen directe juridische status, maar dat maakt ze niet minder effectief. Juist doordat ze zich buiten het formele speelveld bevinden, bieden ze raadsleden ruimte om te verbinden, informatie te delen en gezamenlijke strategieën te ontwikkelen. In de context van complexe regionale samenwerking is dat van onschatbare waarde.

Samen optrekken als raden: van ontmoeting tot samenwerking

De sleutel tot succesvol gebruik van informele instrumenten ligt in samenwerking tussen gemeenteraden. Dit kan heel concreet worden ingevuld:

• Gezamenlijke raadsbijeenkomsten, zoals regionale raadstafels, conferenties of raadscommissies, vormen ontmoetingsplekken waar afstemming en overleg centraal staan.

• Fractieoverleggen over gemeentegrenzen heen, vooral langs partijlijnen, maken het eenvoudiger om elkaar snel te vinden en besluiten te stroomlijnen.

• Raadsrapporteurs spelen hierin een verbindende rol. Door actief informatie op te halen – bijvoorbeeld tijdens bijeenkomsten of werkbezoeken – en deze terug te koppelen aan de raad, blijven raadsleden geïnformeerd zonder een onwerkbare leeslast.

Deze vormen van informeel overleg versterken de relatie tussen gemeenteraden onderling én met de samenwerkingsverbanden. Denk aan werkbezoeken of direct overleg met de directie van een samenwerkingsverband: zulke initiatieven verkleinen de afstand, verbeteren de informatievoorziening en verhogen de effectiviteit van gemeentelijke sturing.

Informele samenwerking als vliegwiel voor formele invloed

Een goed geïnformeerd netwerk van raadsleden dat elkaar vertrouwt en begrijpt, kan ook op formeel niveau meer slagkracht ontwikkelen. Zo kunnen gemeenteraden bijvoorbeeld:

- gezamenlijk zienswijzen opstellen
- amendementen en moties indienen
- raadsvragen coördineren
- en verzoeken tot evaluaties bundelen.

Door formele instrumenten strategisch in te zetten op basis van een sterke informele fundering, neemt niet alleen de effectiviteit en de grip toe, maar kan ook aan draagvlak worden gewonnen.

Investeren in informele samenwerking loont

Informele instrumenten bieden gemeenteraden een krachtig en flexibel arsenaal om grip te krijgen op regionale samenwerking. Ze creëren ruimte voor verbinding, kennisdeling en strategisch overleg – allemaal randvoorwaarden voor het effectief benutten van formele bevoegdheden. Investeren in onderlinge relaties, vertrouwen en contactmomenten blijkt dan geen bijzaak, maar een randvoorwaarde voor succesvol lokaal bestuur in een regionale context.