Heibel rond rapport ombudsman Amsterdam

Rond de publicatie van een rapport over het Amsterdamse Bureau Integriteit van, Munish Ramlal, ombudsman Metropool Amsterdam, is het nodige rumoer ontstaan. Een artikel in de Telegraaf schetst een zorgelijk beeld van de gang van zaken, waarin het vooral knettert tussen de ombudsman zelf en burgemeester Femke Halsema, die ook verantwoordelijk is voor het bureau.

Aanleiding voor onderzoek

Vorig jaar hebben ruim 60 ambtenaren (of hun vertegenwoordigers) zich beklaagd bij de ombudsman over de werkwijze en positionering van Bureau Integriteit. Ramlal zag hierin aanleiding om uit eigen beweging nader onderzoek te doen, meldde hij in april vorig jaar. De algemene onderzoeksvraagstelling was: wat mogen ambtenaren van de gemeente Amsterdam uit oogpunt van redelijkheid en vanuit de behoorlijkheid bezien verwachten van het Bureau Integriteit?

Rapport al af

Het eerste concept van het onderzoek werd destijds aan het eind van het jaar verwacht. De publicatiedatum van het onderzoek was in eerste instantie eind september 2025, maar omdat de ombudsman naar eigen zeggen meer tijd nodig had, zou het medio oktober worden. Maar ook dat moment werd niet gehaald. Althans, het Telegraaf-artikel meldt dat het rapport op 15 september al is verstuurd naar burgemeester Halsema en de interim-gemeentesecretaris als een soort ‘geste’ om al de conclusies en aanbevelingen door te kunnen nemen.

Geen prettig gesprek

Drie dagen later was er volgens de Telegraaf, die zich baseert op achtergrondgesprekken met uiteenlopende betrokkenen, ‘op zijn zachtst gezegd geen prettig gesprek’ op het stadhuis tussen burgemeester Halsema, Ramlal, de interim-gemeentesecretaris en anderen. De burgemeester zou het niet eens zijn met de onderzoeksmethode ‘en wat er nu op tafel ligt’. Volgens ‘bronnen’ zou het rapport ‘onwetenschappelijk broddelwerk’ zijn en ‘moeten worden ingetrokken’.

Zorgen over kwaliteit

Een woordvoerder van de gemeente Amsterdam bevestigt tegenover de krant dat ‘zorgen zijn geuit over de kwaliteit van het onderzoek’. Volgens haar ging dat over de onduidelijkheid over de gebruikte methodologie, waaronder het gebrek aan een heldere onderzoeksopzet, protocollen en hoor en wederhoor. ‘De burgemeester heeft in dat gesprek de zelfstandige verantwoordelijkheid van de ombudsman benadrukt.’

Felle kritiek

Maar na het gesprek licht de burgemeester ook het presidium in en ze schuift op 22 september aan als adviserend lid bij het overleg van het presidium. Ook de interim-gemeentesecretaris was daar volgens de krant bij. Halsema zou daar haar ‘felle kritiek’ op het rapport en de werkwijze van de ombudsman hebben herhaald. De woordvoerder stelt dat dit was ‘vanwege aanhoudende zorgen over de uitvoering en de kwaliteit van het onderzoek’.

Aangepaste rapportage

Op 29 september zou het rapport verschijnen, maar de ombudsman laat enkele dagen ervoor weten dat het ‘nog niet klaar’ is. Maar het voorwoord is dan wel al ondertekend en er staat in het document dat de gemeente kritiek heeft op de onderzoeksmethode, maar dat de ombudsman zelf achter de aanpak en conclusies staat, aldus de Telegraaf. Conclusie van de ombudsman is dat meldingen over sociale integriteit momenteel niet in goede handen zijn bij Bureau Integriteit, weet de krant. Er zou ‘een volstrekt andere, ingrijpende aanpak en inzet’ nodig zijn. In een volgend gesprek tussen de burgemeester en Ramlal blijft de laatste erbij om met een, weliswaar aangepaste, rapportage te komen, maar Halsema zou nog van mening zijn dat de onderzoeksmethode niet deugt.

Vertrouwen verloren

Op 7 oktober stuurt Ramlal een brief naar de gemeenteraad over de stand van zaken rond het onderzoek naar Bureau Integriteit. Hij schrijft dat de klachten over het bureau (BI) vooral zien op ‘het niet reageren bij meldingen, slordigheden in de registratie en het uitblijven van acties door de werkgever bij grensoverschrijdend gedrag’. ‘Ambtenaren met wie de Ombudsman heeft gesproken, hebben het vertrouwen in Bureau Integriteit volledig verloren, maar hopen met het delen van hun verhaal bij te dragen aan oplossingen, zodat andere collega’s niet hetzelfde overkomt.’

Breder vraagstuk

Ook schrijft Ramlal: ‘Door de ingewikkeldheid en de gevoeligheid van het onderwerp neemt het onderzoek meer tijd in beslag dan ik aanvankelijk had gedacht.’ De klachten over BI raken aan een veel breder vraagstuk over systeemverantwoordelijkheden rond sociale veiligheid, arbeidsrechtelijke verplichtingen van de werkgever, ziekteverzuim, de samenloop van klachtrecht en integriteitsbeleid, vervolgt hij. ‘Aangezien het een complex en gevoelig vraagstuk betreft, heb ik extra tijd genomen om daarnaast ook de belangen van alle betrokkenen mee te wegen.’ Ramlal is ‘kritisch over wat er nodig is’ en heeft ‘zorgen over wat ik observeer’. Hij wil het verbeterproces ‘niet verstoren, maar vooral verder stimuleren’. Daarom zal hij in de rapportage veel aandacht besteden aan de knelpunten die de gemeente volgens hem zou moeten oplossen.

Onafhankelijke ombudsman hard nodig

Die brief bereikt de raadsleden pas twee dagen later. Volgens Kune Burgers (VVD), voorzitter van het presidium, omdat het presidium Ramlal heeft gevraagd de brief om te zetten in een ‘procesbrief’, zegt hij tegen de Telegraaf. Halsema zegt niet betrokken te zijn geweest bij het tegenhouden van de brief van de ombudsman aan de raad. ‘De gemeente Amsterdam heeft een goed functionerende, onafhankelijke ombudsman hard nodig’, zegt haar woordvoerder tegen de krant. ‘De burgemeester is zich terdege bewust van het belang daarvan. Zij geeft dan ook geen aanwijzingen aan de ombudsman.’

Goed landen

Wel zijn ‘zorgen gedeeld’ en ‘bezwaren geuit’ over het onderzoeksproces en de conceptrapporten. Ook de aangepaste versie ‘riep nieuwe vragen en zorgen op’ en ‘nam eerdere bezwaren niet weg’. Volgens de woordvoerder zegt Halsema samen met de ombudsman op te willen trekken, zodat de aanbevelingen ’goed in de organisatie kunnen landen’. ‘Op dit moment is de gemeente in afwachting van een definitieve versie van het rapport.’ Vandaag maakte de ombudsman bekend dat het rapport op donderdag 6 november verschijnt. Het Parool meldt dat VVD-fractievoorzitter Daan Wijnants die middag al met Halsema in debat wil over het rapport en de aanloop er naartoe.