Bruggenbouwers voor welzijn, winst en wereld

Foto: In het NoordLab van Mama Louise werken buurtverbinders met een ontwikkelvraag samen en krijgen ze training door sociaal ondernemers en experts.

Van een buurtmoestuin tot hulp aan een verwarde buurman, maatschappelijke initiatieven ontstaan daar waar mensen hun wijk en wereld willen verbeteren. Deze initiatieven winnen het vertrouwen van bewoners, kennen de lokale dynamiek, en beschikken over waardevolle kennis over lokale, ecologische en sociale vraagstukken. Hun werk is van grote betekenis.

Taai en weerbarstig werk

Deze initiatieven zetten zich in voor een leefbare, sociale wereld. De keerzijde is dat zij zichzelf daarbij soms uitputten. Hun inzet is gedreven, maar levert zelden voldoende inkomen op. Van idealisme alleen kun je immers geen huur of brood betalen.

Initiatieven bewegen zich op het grensvlak van beleid en praktijk, en proberen systeemverandering in gang te zetten. Dat maakt hun rol spannend – en soms ongemakkelijk voor gevestigde organisaties. 

Complexe afwegingen

Ons systeem voor publieke financiering vraagt om efficiëntie, schaalbaarheid en meetbare resultaten. Maatschappelijke initiatieven passen daar lang niet altijd in: ze zijn moeilijk te standaardiseren. Hun toegevoegde waarde is evident, maar lastig in traditionele kosten-batenmodellen te vangen. Daarbij lopen ze aan tegen gefragmenteerde gemeentelijke loketten, uiteenlopende subsidiecriteria en bedrijven die vooral rendement willen zien.

Donut Deals als nieuw instrument

De ‘donuteconomie’ van econoom Kate Raworth biedt een alternatief denkkader. Daarin zijn ecologische, sociale en economische waarden even belangrijk. Sinds 2020 is dit model in de praktijk gebracht in Amsterdam Zuidoost, met de introductie van de eerste, zogeheten Donut Deals. Concrete werkafspraken tussen partijen die gezamenlijk maatschappelijke uitdagingen integraal aanpakken.

Foto: In het ZangLab komen muzikale verbinders uit Noord samen om door samenzang verbindende initiatieven en activiteiten te realiseren.

Start van de Dealmakers

Onderzoek in De Baarsjes (2021) liet zien dat het sluiten van zulke deals om specifieke vaardigheden vraagt. Daarom zijn in het voorjaar van 2025 vier teams van zogeheten Dealmakers van start gegaan, in Noord, Nieuw-West, West en Zuidoost. Deze teams bestaan uit mensen die werken voor of bij initiatieven, zij worden betaald om duurzame samenwerkingen en financieringsafspraken tot stand te brengen. Ze organiseren interne sessies en werken samen met onder meer bedrijvenvereniging ORAM, Economische Zaken, de Donut Coalitie, Hogeschool van Amsterdam en het ROC. Samen vormen zij een lerend netwerk dat het ‘dealmaken’ ontwikkelt als nieuw vakgebied.

Wat voor deals worden gesloten?

De eerste resultaten laten de breedte van deze aanpak zien. In Zuidoost ontwierpen Delftse studenten bij Brasa Park een makersruimte, buurtkeuken en biodiversiteitshuis. Bij Vrouw en Vaart schakelde een hotelketen een naaiatelier in voor het maken van gordijnen. In Noord werken sociaal ondernemers in het PekLab van Mama Louise samen om opdrachten binnen te halen en uit te voeren.

Conclusie

Door de inzet van Dealmakers moet er een nieuwe infrastructuur voor samenwerking ontstaan, waarin maatschappelijke waarde leidend is en economische en ecologische belangen niet los van elkaar worden bekeken. Voor beleidsmakers en ambtenaren biedt dit model een kans om innovatieve praktijken te ondersteunen, en oude denkkaders los te laten. Het ‘dealmaken' kan dan vast onderdeel worden van de Amsterdamse praktijk. Zo bereikt publiek geld meer mensen die het hard nodig hebben.