G4, G40, M50.. zitten ze de VNG in de weg?

Kennisdeling, ontmoeting en inspiratie zijn oké, maar een eigen lobby voeren? Dat gaat te ver. Bestuurlijke netwerken als de G4, G40, K80 en M50 komen steeds vaker met pleidooien richting kabinet, Tweede Kamer of maatschappelijke partners. Dat verzwakt de slagkracht van de gezamenlijke lobby, bepleit de gemeente Sliedrecht. Het VNG-bestuur moet paal en perk stellen, vinden de leden.

Tal van netwerken

Nederlandse gemeenten hebben zich inmiddels in tal van bestuurlijke netwerken verenigd. Zo is er de G4 met Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag. Maar ook de G40, waar de middelgrote steden samenkomen om hun kennis te delen. Inmiddels is er ook een K80, voor kleine gemeenten. Een P10 (plattelandsgemeenten), M50 (middelgrote gemeenten) en een R8 (grote gemeenten die zijn ontstaan uit herindelingen met veel kernen). Dan laten we de regionale netwerkorganisaties nog maar even buiten beschouwing.

Sliedrecht

Burgemeester Jan de Vries van de gemeente Sliedrecht vindt het allemaal geen probleem, die bestuurlijke netwerken. Tenminste, zolang ze niet allemaal los van elkaar lobby’s richten het rijk voeren. Volgens De Vries ontwikkelen die bestuurlijke netwerken zich steeds meer tot zelfstandige lobbyclubs ‘met eigen standpunten richting Rijk en maatschappelijke partners’. Het gevolg is ‘versnippering’ die de gezamenlijke positie van gemeenten ‘verzwakt’. Gezien de doorlopende discussie op het gebied van taken en middelen is het volgens de burgemeester belangrijk dat de VNG één geluid laat horen.

'Wezen in de vereniging'

Buiten dat de lobby van gemeenten door tussenkomst van allerlei bestuurlijke netwerken versnipperd raakt, zijn er ook nog eens een boel gemeenten die niet onder één van de netwerken vallen. Sliedrecht zelf bijvoorbeeld. ‘Wij vallen tussen wal en schip’, schrijft De Vries erover. ‘Net zoals 101 andere gemeenten. Wij zijn de wezen in de vereniging.’ Vorige week diende de Sliedrechtse burgemeester bij de ledenvergadering van de VNG daarom een motie in met als opdracht aan het bestuur om afspraken te maken met de bestuurlijke netwerken af te spreken dat zij zich beperken tot kennisdeling, ontmoeting en inspiratie. Die motie werd aangenomen.

Advies studiegroep: houd vast aan bestaande overlegstructuren

In het recente adviesrapport opgesteld door de Studiegroep Interbestuurlijke Verhoudingen staan ook aanknopingspunten om te geloven dat de oproep van De Vries nog zo gek niet is. Die studiegroep, in het leven geroepen om te onderzoeken hoe de bestuurlijke verhoudingen tussen overheden verbeterd zouden kunnen worden, adviseert namelijk om overleg met betrekking tot landelijk geldende afspraken via de koepels (VNG, IPO, Unie van Waterschappen) te laten verlopen en vooral niet uit te wijken binnen de afgesproken overlegstructuur. ‘Van individuele medeoverheden vraagt dit dat de eigen afspraken over afvaardiging worden gerespecteerd.’

VNG wil ook grip op lobby houden, wel enige ruimte voor anderen

Het VNG-bestuur kan zich grotendeels vinden in de motie van de gemeente Sliedrecht. Ongeveer een kwart van de VNG-leden niet, zo bleek tijdens de stemming. Het bestuur spreekt haar waardering uit voor de inzet van de verschillende bestuurlijke netwerken, maar vindt ook dat lobbyactiviteiten altijd moeten worden afgestemd met de VNG. Inmiddels zijn daar al afspraken over gemaakt. Enige ruimte om te lobbyen wil het VNG-bestuur wel houden voor de andere belangenclubs. ‘In afstemming met de VNG, (is er) ruimte voor het onder de aandacht brengen van de specifieke vraagstukken van gemeenten in het betreffende netwerk.’