Weerbaar bestuur vraagt om collectieve steun en verantwoordelijkheid

Weerbaar bestuur gaat over koers houden in moeilijke tijden en elkaars rug dekken, volgens Els Putker, directeur van &BAS. 
‘Om echt weerbaar te zijn heb je de steun van het collectief nodig.’  Natuurlijk moeten bij gemeenten de protocollen en meldpunten op orde zijn. Maar bij &BAS gaat de aandacht uit naar de menselijke kant, naar het sociale vangnet binnen de gemeente en naar het onderlinge gesprek over kwetsbaarheid en veerkracht.

Gemeentebestuur: altijd een collectief gezicht

Of je nu raadslid bent, in de oppositie of de coalitie zit, ambtenaar bent of wethouder, voor veel inwoners ben je er ‘eentje van des gemeente’. Ongeacht je functie, bevoegdheid en verantwoordelijkheid. Je bent ervan, je hoort bij de gemeente, zo is het beeld. En ergens klopt dat ook. Politiek kan het nodig zijn om een eigen koers te varen, maar wij maken mensen bij gemeenten bewust van het feit dat ze als collectief wel degelijk samen dé gemeente zijn. Raad, college en organisatie vormen tezamen de gemeentelijke organisatie. En samen ben je weerbaar.

De kracht van collectieve weerbaarheid

Ik noem het collectieve weerbaarheid. Dat begrip is nog niet ingeburgerd bij gemeenten. Maar als je ziet hoe je elkaar kunt steunen, kun je met elkaar sterk zijn en weerbaar. En werken aan de inrichting van een sociaal vangnet. Hoe ziet dat vangnet eruit en welke gedragsafspraken horen erbij, zodat iedereen die collectieve verantwoordelijkheid ook mede draagt? Dat is een zoektocht en een kwestie van gesprekken voeren. Delen wat je meemaakt, wanneer je je kwetsbaar hebt gevoeld of onder druk voelde staan. Wat je moeilijk of spannend vond. Als je die verhalen in de groep brengt, en het blijkt dat meerdere mensen iets dergelijks hebben ervaren, kan de collectieve verantwoordelijkheid en collectieve weerbaarheid vorm krijgen. Als het althans niet tegen je wordt gebruikt en als het niet politiek wordt gemaakt.

Omgaan met de onderstroom

We hebben het over de onderstroom. En er is geen protocol voor de onderstroom. Maar je kunt het wel concreet maken. Stel, je zit in een raadsvergadering met boze inwoners op de tribune, dan is het best lastig te staan voor wat je vindt, je hebt het collectief nodig om je daarin gesteund te voelen, dus niet in de inhoud, maar in het stevig blijven staan. Dat geldt ook als je in de supermarkt wordt aangesproken als ‘eentje van de gemeente’ en op een onheuse manier wordt bejegend. Hoe weerbaar ben je dan? Heb je voldoende zelfvertrouwen en emotionele veerkracht om te weten hoe je moet reageren?

Het sociale vangnet concreet inrichten

Wij leren mensen bij gemeenten hoe je mee kunt veren en toch kunt blijven staan voor je zaak. En behalve aan de individuele vaardigheden werken we dus aan een collectieve verantwoordelijkheid hierin. Omdat die rugdekking zo belangrijk is. Als je een netwerk hebt om op terug te vallen, helpt dat bij het ontwikkelen van persoonlijke weerbaarheid en veerkracht. Het kan ook een deel van het collectief zijn waar je steun vindt. De fractie, de griffie, het presidium of misschien kan de burgemeester een versterkende rol hebben. Hoe dan ook is het nodig om stil te staan bij dat vangnet. Hoe richt je dat concreet in, met wie en met welke afspraken? Naast trainingen volgen kun je weerbaarheid als thema regelmatig laten terugkomen in het presidium bijvoorbeeld. Je kunt afspreken dat er bij heel spannende momenten tijdens raadsvergaderingen schorsingen worden gehouden. Misschien is er een gedragscode nodig voor de publieke tribune of de afspraak dat aan het begin van elke raadsvergadering een collectief statement wordt uitgesproken naar de mensen op de tribune. Zo doen we het hier in de vergadering, zo werkt het en zo gaan we met elkaar om.

Samen sterker in een veranderende samenleving

Ik heb gemerkt dat best veel mensen in het lokaal bestuur negatieve ervaringen hebben, soms ook behoorlijk heftige. De verharding van de maatschappij, polarisatie, groeiend wantrouwen, het zijn trends die je maar op één manier kunt beslechten. Dat is samen en in vertrouwen. Als je het alleen moet doen wordt het kwetsbaar, als je het samen doet, waarbij ieder zijn touwtje van het sociale vangnet stevig vasthoudt, sta je sterk. Dan kun je én goed luisteren naar de samenleving én bestuurlijke koers houden én gemotiveerd blijven.’

Lees ook: Samenspel in balans: hoe hou je elkaar in positie.