Waar de ene gemeente bijna zijn boekje te buiten gaat in de aanpak van ondermijning in een woonwijk, zijn andere gemeenten juist erg terughoudend om alleen al Bibob-advies aan te vragen om mogelijke malafide zorgondernemers te vinden. Verschillende Tweede Kamerleden stellen beide gevallen aan de kaak.
Bezorgdheid over gemeentelijke aanpak ondermijning
Kamerleden maken zich zorgen over hoe gemeenten zich hun ondermijningsaanpak op bewoners richten, terwijl zij zorgfraude nauwelijks toetsen.
Aanpak ‘ontspoort’
Zo slaat SP-Kamerlid Michiel van Nispen aan op de aanpak van ondermijning in Zaandam-Oost, waar het journalistiek onderzoeksplatform Follow the Money (FTM) in juni over schreef en afgelopen week een vervolgartikel over bracht. Volgens FTM voert de gemeente in de sociaaleconomisch zwakke wijken Poelenburg en Peldersveld een ‘hard en onconventioneel’ offensief tegen ‘ondermijnende criminaliteit’. Maar uit het onderzoek van het platform blijkt dat die aanpak ‘ontspoort’ in een jacht op ‘verdachte’ inwoners. Kritische ambtenaren zouden de burgemeester en ambtelijke top tegenover zich vinden en inwoners durven niet meer bij de gemeente hun rijbewijs te verlengen.
Zonder toestemming huis doorzoeken
Van Nispen wil van de demissionair minister van Justitie en Veiligheid, David van Weel, weten hoe het kan dat de huisbezoeken van interventieteams in Zaandam-Oost zo ingrijpend zijn ‘en vaak gebeuren zonder enige vorm van informatie of bescherming voor de bewoner’. Hij vraagt of de minister het met hem eens is dat gemeenteambtenaren niet zomaar zonder toestemming en informatieverstrekking en onder de noemer van ‘adresonderzoek’ iemands huis mogen betreden en doorzoeken. Ook haalt hij de in het FTM-artikel genoemde universitair docent staats- en bestuursrecht Fatma Çapkurt van de Universiteit Leiden aan die haar zorgen over de aanpak uit en stelt dat het al misgaat omdat ‘ondermijning’ niet goed wordt afgebakend. Verder wil Van Nispen weten of Van Weel haar analyse deelt dat tegenover de harde aanpak van de gemeente Zaanstad voor de betrokkenen de bescherming ontbreekt die het strafrecht normaal gesproken biedt. Hij haalt de gemeente aan die zich als ‘trotse pionier’ ziet en stelt dat de weerstand uit de wijk laat zien dat de aanpak een ‘succes’ is.
Garageboxen kraken
Maar Van Nispen heeft nog meer vragen. Niet over de gemeente Zaandam, maar over de gemeente Breda. Handhavers hebben daar afgelopen april met een koevoet achttien garageboxen gekraakt vanwege ‘signalen’ dat daar illegale praktijken plaatsvinden. De handhavers hebben die bevoegdheid, zegt het gemeentebestuur. Volgens CDA-raadlid Caspar Rutten kan het gebeuren dat je als onschuldige burger te maken krijgt met iets dat je helemaal niet wil. ‘Dat is pijnlijk, maar het is de prijs die we betalen in de strijd tegen de georganiseerde misdaad’, zei hij vorige maand tegen BN De Stem. Van Nispen wil een reactie van de minister op deze praktijken. ‘Wat vindt u ervan dat ook hier de eigenaren van de garageboxen geen informatie krijgen, geen idee hebben op basis van welke signalen hun bezittingen worden vernield, dat de schade vooralsnog niet is hersteld en het onduidelijk is wie hiervoor opdraait?’
Van Nispen constateert een verschuiving van het opsporen van strafbare feiten door de politie en het Openbaar Ministerie naar de gemeente, ‘waardoor mensen niet beschikken over alle waarborgen en bescherming die toepassing van het strafrecht biedt’
Gemeenten aanspreken op aanpak
Hij wil ook van Van Weel weten of de methode ook in Zaanstad wordt toegepast. Van Nispen denkt dat een ‘te repressieve aanpak’ van criminaliteit een averechts effect kan hebben, ontwrichtend kan werken voor bewoners en slecht is voor het vertrouwen in de rechtsstaat. Het socialistische Kamerlid wil weten of de minister bereid is om de gemeenten aan te spreken op hun aanpak van ondermijning ‘en op zijn minst deze gemeenten te wijzen op het feit dat informatieverschaffing en schadevergoedingen bij vernielingen van iemands eigendom onderdeel zou moeten zijn van de aanpak’. Verder constateert Van Nispen een verschuiving van het opsporen van strafbare feiten door de politie en het Openbaar Ministerie naar de gemeente, ‘waardoor mensen niet beschikken over alle waarborgen en bescherming die toepassing van het strafrecht biedt’.
Nauwelijks Bibob-toetsing zorgondernemers
Tegelijkertijd maken Tweede Kamerleden Lisa Westerveld, Julian Bushoff en Elke Slagt-Tichelman zich zorgen over het feit dat gemeenten zorgondernemers juist nauwelijks op criminaliteit toetsen. Dat bleek vorig jaar al uit onderzoek van Pointer en AD, maar FTM bracht dit onlangs ook in de publiciteit. Experts wijzen erop dat de zorg nauwelijks gebruikmaakt van de Wet Bibob, terwijl dit al sinds 2020 mogelijk is. Sinds dat jaar zijn er zestien adviesaanvragen gedaan bij het Landelijk Bureau Bibob (LBB), waarvan vorig jaar dertien door Twentse gemeenten. Overheidsinstanties vragen ook steeds minder advies aan het Landelijk Bureau Bibob. Westerveld cs. willen hiervoor een verklaring van de demissionair minister en staatssecretaris van VWS en weten hoe zij gemeenten kunnen helpen en ondersteunen om via de Wet Bibob mogelijke zorgfraude tegen te gaan. Ze stellen voor dat de Dienst Uitvoering Subsidies aan Instellingen (DUS-I) hier gebruik van gaat maken voordat zij subsidies vertrekken, om op die manier fraude met subsidies tegen te gaan.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.