Ambtelijk fuseren is buffelen

Ambtelijk fuseren is mouwen opstropen en buffelen, stellen de drie gemeentesecretarissen van de ambtelijke gefuseerde gemeenten Barendrecht, Albrandswaard en Ridderkerk. Ze krijgen regelmatig bezoek van gemeenten die zich aan het oriënteren zijn op een mogelijke ambtelijke fusie. Ze delen graag hun ervaringen, en niet alleen de positieve.

Grootste fout

Een van de grootste fouten die de drie gemeentesecretarissen hebben gemaakt, is de mededeling aan de medewerkers geweest dat er voor hen niets zou veranderen. ‘Met terugwerkende kracht blijkt dat niet helemaal de waarheid te zijn geweest’, vertelt Henk Klaucke, gemeentesecretaris van Ridderkerk, met veel gevoel voor understatement. ‘Want zo’n beetje álles veranderde. We hebben meteen Het Nieuwe Werken ingevoerd. Niemand heeft meer een vaste werkplek, iedereen kreeg een laptop en gsm. De ambtenaren adviseren niet meer aan één college, maar aan drie.’

Zoektocht

Samen met gemeentesecretaris Hans Cats (Albrandswaard) en Gert-Jan Bravenboer (Barendrecht) vormen de drie de directieraad van de BAR-gemeenten, aangevuld met een concerncontroller en een directiesecretaris. Dat de drie ambtelijk en niet bestuurlijk zouden fuseren, stond bij voorbaat vast. Herindelen was en is geen optie; elk politiek draagvlak ontbrak en ontbreekt daarvoor, stellen de drie gemeentesecretarissen. Er is wel een zoektocht geweest, maar dan binnen het spectrum van ambtelijke fusie. ‘Welke juridische vorm kies je, welk managementmodel, wat is de rol van de raad, et cetera’, aldus Klaucke.

Scheidslijn

Als juridisch construct is voor een gemeenschappelijke regeling (GR) gekozen. De scheidslijn tussen wat de GR doet en waar zij over beslist en waar de afzonderlijke gemeenten over gaan, is duidelijk getrokken. De gemeenschappelijke regeling gaat over werkgeverschap en de bedrijfsvoering (gezamenlijke inkoop als ict, salaris); de drie gemeenten – en dus de gemeenteraden – over hun eigen beleid. De uitvoering daarvan ligt weer bij de GR.

Rechtspositie ambtenaren

Ambtelijk fuseren is mouwen opstropen en buffelen, benadrukken Bravenboer, Cats en Klaucke. Drie ambtelijke organisaties, met allemaal hun eigen functiewaarderingen, moesten in één nieuwe organisatie samenkomen. Met de bonden werd niet alleen overlegd over de reorganisatie als zodanig, maar ook over de rechtspositie van alle ambtenaren. Het nieuwe management moest worden geregeld en de ict. En last but not least werd besloten de ambtelijke fusie een jaar naar voren te halen. Met de verkiezingen in maart 2014 en de decentralisaties jeugd, zorg en werk op 1 januari 2015 in zicht, leek het verstandiger een nieuwe ambtelijke organisatie meteen per 2014 van start te laten gaan.

Kritische rekenkamer

Zelf zijn de drie dik tevreden over hoe het gaat, maar ze erkennen ruiterlijk dat het proces niet alleen rozengeur en maneschijn was. De rekenkamer Barendrecht bracht begin december een zeer kritisch rapport uit over de bereikte resultaten. De dienstverlening aan de Barendrechtse burgers is verslechterd en er is sprake van beperkte beleidsinhoudelijke samenwerking, zo constateert de rekenkamer. Het is in eerste instantie aan de politiek om een oordeel over de bevindingen te vellen, vinden de drie gemeentesecretarissen. Wel willen ze kwijt dat het logisch is dat het niveau van de dienstverlening eerst wat afneemt, voordat het een stijgende lijn te pakken kan krijgen. Die lijn zal uiteindelijk uitkomen boven het niveau van voor de fusie, bezweren de drie. Cats: ‘Daar hebben we tijd voor nodig.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr 1 van deze week