Ervaringen van een buurtteam: preventie is essentieel
Ervaringen van een buurtteam: preventie is essentieel. Wmo en Jeugdwet. Kunnen gemeenten de nieuwe taken aan?
Velen maken zich zorgen over de invoering van Wmo en Jeugdwet. Belangenorganisaties van patiënten en cliënten laten zich horen, de Kinderombudsman, vertegenwoordigers van zorginstellingen en van de oppositiepartijen. Kunnen gemeenten de nieuwe taken aan? En vooral ook: gaat het wel goed in de sociale wijkteams, hét instrument van de verandering?
Organisatie
Laten we daarom eens naar de ervaringen in de wijkteams kijken, en in het bijzonder naar een team dat al wat langer draait en de nodige ervaring heeft opgedaan. We leggen ons oor te luisteren bij het buurtteam van de wijk Ondiep in de gemeente Utrecht, waarachter twee organisaties staan: Incluzio pakt de sociale basiszorg voor volwassenen op en Lokalis is verantwoordelijk voor de sociale basiszorg voor jeugd en gezinnen.
Oorzaak en gevolg
Pieter Puijk, buurtondernemer, vertelt hoe de praktijk eruitziet. ‘Mensen hebben in het dagelijks leven te maken met allerlei kleine problemen. Dat geldt voor u, voor mij, en voor bijna iedereen. Maar voor mensen in Ondiep zijn die kleine problemen vaak al te groot. Bovendien gaat het daarbij meestal om een combinatie van factoren: financiële problemen, geestelijke en fysieke gezondheidsproblemen, verslaving die resulteert in slechte persoonlijke verzorging, eenzaamheid, huiselijk geweld, woonoverlast, justitiële problemen. Bijna altijd doen deze bewoners weinig mee aan de samenleving: ze hebben geen betaald werk, een klein netwerk, doen weinig vrijwilligerswerk.’
Te laat
Puijk gaat verder: ‘Regelmatig zien we dat de hulpverlening (te) laat komt, en dan nog gespecialiseerd op een deelonderwerp. Door die gespecialiseerde inzet raken er allerlei verschillende hulpverleners betrokken bij een gezin of persoon, met als ultiem risico dat niemand de verantwoording neemt als het écht fout gaat. Maar uiteindelijk komt vooral het gesprek met bewoners veel te laat op gang. Kunnen ze eigenlijk wel uit hun problemen komen?’
Gevolgen van late interventie
Laten we eens kijken naar de mogelijke gevolgen van late interventies.
|
Schuldhulpverlening Voor mensen met een bijstandsuitkering is schuldhulpverlening natuurlijk een lastig verhaal. In het verleden kwamen schulden tevoorschijn door een oplopende huurachterstand. ‘Bij financiële problemen betalen bewoners om te beginnen de nutsvoorziening niet meer: water, gas, elektra,’ zegt Puijk. ‘Door op zo’n moment de eerste betalingsachterstand direct bij ons te melden kunnen we snel in actie komen. Met als bijkomend voordeel dat we dan meestal de gespecialiseerde schuldhulpverlening niet hoeven in te schakelen. Als het om kleine bedragen gaat, kunnen vrijwilligers van een formulierenbrigade bijspringen en is er bovendien heel veel te regelen met uitstel en vergelijkbare oplossingen. Sinds we drie jaar geleden afspraken hebben gemaakt met de gemeente (als energieleverancier) en de woningbouwcorporatie over de melding van beginnende betalingsachterstanden, is het aantal huisuitzettingen sterk gedaald. In 2012 waren dat er nog 27, in 2014 nog maar twee!’ Woonoverlast Meldingen van woonoverlast komen vaak pas binnen als de gemoederen al danig verhit zijn. Als het buurtteam een waarschuwing binnenkrijgt na bijvoorbeeld acht meldingen, is er in werkelijkheid misschien wel 80 keer sprake geweest van overlast. De verhoudingen zijn inmiddels verzuurd en communicatie tussen buren is vrijwel onmogelijk. Het valt niet mee om er dan nog wat van te maken. ‘We hebben bij de politie nu laten weten dat ze ons moeten inschakelen na twee meldingen van overlast,’ aldus Puijk. ‘De betrokkenen zijn dan vaak nog on speaking terms, waardoor we veel meer kunnen bereiken. Ook hier betrekken we andere bewoners actief bij de beginnende problemen. Zij kunnen fantastisch werk doen door meteen te reageren naar de overlastgevers. Als veel buren dat met elkaar doen leidt dat vaak tot matiging van het ongewenste gedrag. Maar ook dit werkt alleen als de situatie nog niet is geëscaleerd.’ Eenzaamheid Het verlies van een partner of een baan, of de kinderen die het huis uit gaan. Het zijn van die aanwijsbare momenten waardoor mensen zomaar zouden kunnen vereenzamen. Juist dan moeten huisartsen, begrafenisondernemers en andere betrokken professionals direct het gesprek aangaan en waar nodig voor ondersteuning zorgen. Door de gevolgen van eenzaamheid, en de bijkomende gezondheidsrisico’s te bespreken blijf je de grote problemen voor. Alcoholverslaving Alcohol is een serieus probleem in Ondiep. Voor sommige van de bewoners is een kratje bier per avond normaal. Jonge kinderen mogen ook gewoon drinken en worden daarin soms zelfs aangemoedigd. Op termijn slecht voor kinderen én samenleving. Het zou enorm schelen als we het drankgebruik, vooral van de kinderen, als onderwerp op tafel kunnen krijgen tussen de bewoners onderling. En dat huisarts en wijkverpleegkundige die gezinnen ook wijzen op de gezondheidsrisico´s. |
Bewoners
Puijk legt uit: ‘Natuurlijk weten we heel goed dat die preventieve aanpak alleen haalbaar is als we heel veel bewoners kunnen betrekken bij ons buurtteam. Of eigenlijk werkt het andersom. Bewoners maken ons werk een stuk makkelijker als ze zich echt betrokken voelen bij hun wijk. Zij lossen dan veel problemen op zonder tussenkomst van hulpverleners. Uiteindelijk ontstaat dan een wijk waarin bewoners veel meer samenleven en met elkaar spreken over waarden, en waar het vanzelfsprekend is om elkaar te helpen.’
Punt van zorg: kostendelersnorm
Ook is er nog een punt van zorg. Vanaf 1 juli is de kostendelersnorm van kracht, waarbij alle uitkeringen in een huishouden bij elkaar worden opgeteld. Veel gezinnen kennen of begrijpen deze regeling niet en stemmen hun uitgavepatroon daar dan ook nog niet op af. Dat gaat voor veel problemen zorgen, weet Puijk. ‘Om daar op vooruit te lopen, zijn we met tien gezinnen alvast aan het rekenen geslagen. Op die manier laten we hen zien dat ze na 1 juli over een compleet andere portemonnee beschikken. En helpen we hen zich daar op voor te bereiden. Wat we leren van de begeleiding van deze mensen gebruiken we vervolgens zo snel mogelijk in de rest van de wijk, om te voorkomen dat grote groepen bewoners door de kostendelersnorm in de problemen komen. Preventie is de beste zorg! Met dank aan de leden van het buurtteam Ondiep, die hun ervaringen met ons deelden.’
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.