Wachtlijst GGZ kost honderden miljoenen

Het terugbrengen van de wachttijd voor ondersteuning van de ggz met een maand kan de staat driehonderd miljoen euro opleveren. Dat blijkt uit een publicatie in het economenvakblad Economisch Statistische Berichten (ESB). Hoe langer iemand wacht op ondersteuning vanuit de ggz, hoe kleiner de kans is dat die persoon nog werkt. Hierdoor zijn veel mensen afhankelijk van een uitkering.

Half miljoen mensen

Onderzoeker Roger Prudon heeft voor zijn onderzoek gebruik gemaakt van de gegevens van ruim een half miljoen Nederlanders die in de periode 2012 tot 2019 op de wachtlijst voor de gespecialiseerde ggz terecht zijn gekomen. Er blijken grote verschillen tussen gemeenten te bestaan. Daarnaast verandert de wachttijd door het jaar heen regelmatig en flink. De gemiddelde wachttijd voor een behandeling in de ggz is op het moment van schrijven vijftien weken.

Weinig bekend over impact

Over de impact van de lange wachttijden op mensen die op behandeling wachten is nog weinig bekend, schrijft Prudon. Zelf is hij werkzaam bij werkzaam bij het National Bureau of Economic Research (NBER). Internationaal onderzoek naar geestelijke gezondheid heeft wel al aangetoond dat mentale problemen een grote invloed hebben op de kans om te werken, en dat behandeling deze negatieve impact kan verminderen.

Tien procent verliest baan

In lijn met die eerdere resultaten toont het onderzoek van Prudon dat gemiddeld één op de tien mensen die wacht op een ggz behandeling gedurende die periode op de wachtlijst zijn of haar baan verloor. Tevens blijkt dat wanneer de wachttijd een maand langer is, nog eens twee procent van de mensen geen baan meer heeft. Acht jaar na aanmelding bij de ggz bestaat deze verminderde kans op werk nog steeds. De daling in de kans op werk gaat daarnaast gepaard met een stijging in de kans om een arbeidsongeschiktheidsuitkering of bijstandsuitkering te ontvangen.

300 miljoen per jaar aan uitkeringen

Het verkorten van de wachttijd met één maand betekent daarmee een reductie in baanverlies van ongeveer 1.600 mensen op jaarbasis, en die reductie houdt op zijn minst acht jaar aan. ‘Volgens de Rekenkamer zijn de kosten per werkloze ongeveer 24.000 euro per jaar voor de Nederlandse samenleving. Als de wachttijd gereduceerd kan worden met één maand, levert dit dus meer dan driehonderd miljoen euro per jaar op’, zo berekent Prudon. Hoewel dit meer loonkosten vraagt voor bijvoorbeeld extra psychologen en psychiaters komt deze extra investering uit op slecht tien miljoen euro.

Niet alle bevolkingsgroepen gelijk

Een aanvullende conclusie uit het onderzoek is de bevinding dat het negatieve effect van wachtlijsten in de ggz niet hetzelfde zijn voor alle bevolkingsgroepen. De negatieve impact is groter voor individuen met een lager opleidingsniveau of met een migratieachtergrond. Daarnaast moeten deze groepen gemiddeld langer wachten. ‘Mensen die met dezelfde diagnose naar dezelfde behandelaar gaan moeten gemiddeld ongeveer een week langer wachten als ze een laag opleidingsniveau of migratieachtergrond hebben.’