Wmo-vraag stijgt harder dan budget

De gemeentelijke Wmo-uitgaven stijgen naar verwachting de komende vijf jaar met jaarlijks zeven procent. Dat blijkt uit een prognose die gemeentekoepel VNG heeft gemaakt. Er is een wijziging in de bekostiging en sturing van de Wmo noodzakelijk, om de druk op de Wmo door onder meer de dubbele vergrijzing en de stijgende zorgvraag het hoofd te bieden, stelt de VNG. Veel gemeenten kampen nu al met tekorten op de Wmo. Dat aantal, en de hoogte van het tekort, zal rap stijgen als er niet tijdig wordt ingegrepen.

Toenemende druk

Nederland vergrijst en mensen blijven langer thuis wonen. Daardoor neemt het aantal mensen dat een beroep doet op de Wmo toe. Om een concreter beeld te krijgen van die toenemende druk, is het gemiddelde beroep op de Wmo van de afgelopen vijf jaar bij vijf gemeenten, waaronder Amsterdam en Rotterdam, door de VNG in kaart gebracht. Daaruit blijkt dat Amsterdam dit jaar 343 miljoen euro aan Wmo uitgeeft en in 2024 514 miljoen euro. Ook in Rotterdam zullen naar verwachting de uitgaven stijgen van 50,7 miljoen euro nu naar 79,5 miljoen euro in 2023.

Systeemprikkels

Als de cijfers uit de ‘mini-prognose’ worden doorgetrokken, is sprake van een stijging van de kosten van jaarlijks zeven procent. ‘Dit wordt een groter probleem dan de honderden miljoenen euro’s die we gezamenlijk tekortkomen op de jeugdzorg’, stelde de Rotterdamse zorgwethouder Sven de Langen, tevens VNG-bestuurslid, maandag in de Volkskrant. De VNG wil naar aanleiding van de uitkomsten van de mini-prognose samen met het rijk de gevolgen van de vergrijzing en toenemende zorgvraag grondig in kaart brengen. ‘Wij roepen het rijk op om de zorgen van gemeenten gezamenlijk te verkennen. Als we nu niet werken aan de juiste systeemprikkels en sturingsmogelijkheden, komt de ondersteuning en zorg voor de ouderen van morgen te veel onder druk te staan’, aldus de VNG.

Ondermijnen Wmo-gedachtengoed

Gemeenten staan nog steeds achter de filosofie van de Wmo, maar landelijke maatregelen ‘ondermijnen’ het Wmo-gedachtengoed en ontnemen gemeenten sturingsmogelijkheden, stelt de VNG. De invoering van het Wmo-abonnementstarief, uitspraken van de Centrale Raad van Beroep omtrent het resultaatgericht indiceren en de invoering van de AMvB reële prijs Wmo worden daarbij door de VNG als voorbeeld genoemd. Samen met de vergrijzing en de personeelsschaarste in de zorgsector leidt het ertoe dat de Wmo-tarieven stijgen, terwijl het Wmo-budget en het accres niet navenant meegroeien. Vanwege de lagere eigen bijdrage in de Wmo dan in de Wet langdurige zorg (Wlz) blijven thuiswonende ouderen daarnaast liever onder de vleugels van de gemeenten. ‘De kosten aan de voorkant (gemaakt door gemeenten) zorgen voor baten aan de achterkant (bij zorgverzekeraars en zorgkantoren). Wij pleiten voor een financieringssystematiek die de bedoeling ondersteunt, zodat de financiële prikkel te liggen komt bij domein overstijgende lichte hulpverlening.’

Aanpassen wet

Als de huishoudelijke hulp vanuit de Wmo niet meer beschikbaar zou zijn, doen er meer mensen een beroep op de (duurdere) wijkverpleging of de verpleeghuiszorg, waarschuwde het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in zijn vorige week verschenen rapport ‘Wat als zorg wegvalt’. Tijdens de buitengewone algemene ledenvergadering van de VNG afgelopen vrijdag werd een motie van 26 gemeenten breed gesteund, waarin werd opgeroepen om als gemeenten meer sturingsmogelijkheden bij de Wmo te krijgen. De wet moet daartoe worden aangepast, zo vinden gemeenten.