Hardenberg gooit jeugdhulp over andere boeg

Hoe verminder je de verwijzingen naar de jeugdhulp? Veel scholen en gemeenten worstelen met die vraag. Uit een project in Hardenberg bleek dat sommige problemen ook op de school zelf op te lossen zijn. Daar is nauwe samenwerking met de gemeente voor nodig.

Vertrouwen herstellen

Bert Wienen, onderzoeker en adviseur voor scholen, gemeenten en jeugdhulp vindt het een mooi voorbeeld. Een leerling slaat dicht voor een toets. Kort daarna gebeurt het nog een keer en dan denkt de zorgcoördinator op de school al snel: zou deze leerling niet een stoornis hebben en  doorverwezen moeten worden naar jeugdhulp?

Gedurende de pilot Angst en Depressiviteit die gedurende september 2020 tot april 2022 op twee middelbare scholen in Hardenberg liep, zag Wienen met eigen ogen dat het vaak anders kan. ‘Als je tegen die leerling zegt: “Kom eens bij me zitten, dan maken we samen die toets. Of we doen de toets mondeling”. Dan zie je dat je in vele gevallen het zelfvertrouwen langzaam kunt herstellen. Een verwijzing is dan niet nodig.’

Jeugdhulp binnen school?

Wienen werd in 2018 door de twee scholen benaderd omdat er steeds meer kinderen met angst en depressiviteit naar de jeugdhulp werden verwezen. De oorspronkelijk vraag was of jeugdhulp niet binnen de school geboden kon worden, zodat kinderen sneller hulp zouden krijgen. In gesprek met Wienen werd die vraag gewijzigd in: waarom wordt er zoveel verwezen en kunnen we dat ander oplossen? En is het wel verstandig om er vanuit te gaan dat er sprake is van angst en depressiviteit als het kind zich ’afwijkend’ van de norm gedraagt? Wienen: ‘In mijn eigen onderzoek ben ik bezig met dit soort onderwerpen. De vragen van deze scholen boden de mogelijkheid om vanuit dit perspectief na  te gaan of de problemen niet op een andere manier op te lossen zijn. Bijvoorbeeld door veel meer contactmogelijkheden binnen de school mogelijk te maken.’

Gemeente betrokken

De gemeente Hardenberg was vanaf het begin betrokken bij het project. De gemeente financierde  de extra uren die de pilotmedewerkers binnen de scholen kregen zodat ze meer contact met leerlingen konden maken. Ook werd op beide scholen een arts maatschappij en gezondheid aangesteld waar de zorgcoördinatoren onder andere mee konden sparren als ze twijfelden aan de ernst van de problemen. In intervisie werd bekeken of de problemen te normaliseren waren.

Als je niet alle problemen framet als angst en depressiviteit zijn er veel meer knoppen waaraan je kunt draaien. Veel leerlingen schreeuwen om contact en verbinding

Onderwijs en gemeente

Wienen: ‘De bestuurders van onderwijs en gemeente hadden regelmatig contact. Wat ik mooi aan dit project vindt, is dat het bestuurlijke gesprek nu werd gevoerd tussen gemeente en onderwijs. En niet zoals in veel gemeenten het geval is: tussen onderwijs en jeugdhulp. Nu werd gezegd: gemeente en onderwijs hebben een gezamenlijk probleem. Hoe gaan we dat samen oplossen? De problemen van de leerlingen bleken divers. Van problemen in de thuissituatie tot leerlingen, toetsangst en onzekerheid. Gemiddeld voerden de pilotmedewerkers vijf gesprekken per leerling. Maar in sommige gevallen waren het er wel veertig. Is dat niet erg veel en dus duur? Wienen: ‘Het ging meestal om korte momenten van tien tot vijftien minuten. Bijvoorbeeld even vóór en na school. Sommige leerlingen hebben het nodig om elke dag even gezien te worden. Als je doorverwijst naar de jeugdhulp is zoiets niet mogelijk.’

Resultaten

Ook werden er (veel) wandelingen gemaakt. In een geval kreeg een leerling de mogelijkheid om piano te spelen op school om te ontspannen. Wat waren de uiteindelijke resultaten? Van de 86 leerlingen zijn er 29 vrijwel zeker niet doorverwezen naar de jeugdhulp door de inzet van de extra hulp op school. 6 leerlingen daarvan zouden anders zeer waarschijnlijk thuiszitters zijn geworden. 28 leerlingen werden wel doorverwezen naar jeugdhulp. De overige 29 zouden zonder de pilot waarschijnlijk geen aanspraak gemaakt hebben op jeugdhulp maar hebben nu wel beter geprofiteerd van het onderwijsaanbod.

Pilot hoopvol

Wienen is tevreden over de resultaten. ‘Nee, de interventie' was niet groots en op de evaluatie is van alles af te dingen’ erkent hij. ‘Maar een pilot als deze geeft hoop. Transformeren kan, het helpt daarbij als je andere hypothesen als uitgangspunt neemt dan: het zit in het kind, het kind is ziek. Als je niet alle problemen framet als angst en depressiviteit, zijn er veel meer knoppen waaraan je kunt draaien.’