Regiobinding blijft beletsel opvang daklozen

De toegankelijkheid van de daklozenopvang is ten opzichte van 2017 iets verbeterd, blijkt uit onderzoek door het Trimbos Instituut. 57 procent van de 215 aanvragen door mystery guests, vijf per centrumgemeente, werd ingewilligd. Vorig jaar was dat nog 51 procent. Federatie Opvang wil dat staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport, ChristenUnie) handhavend optreedt tegen gemeenten die hun wettelijke verplichtingen niet nakomen.

Vaak geen warme overdracht

Bij 19 van de 43 procent afgewezen aanvragen is volgens de onderzoekers van het Trimbos Instituut onduidelijk of de gemeente die de eerste aanvraag afwees opvang in een andere gemeente heeft kunnen regelen. In 24 van die 43 procent kreeg de mystery guest geen opvang in een andere gemeente aangeboden. Daarmee wordt volgens het Trimbos Instituut niet voldaan aan de principes van warme overdracht zoals die in de Wmo 2015 en overig staand beleid zijn vastgelegd.

Onvoldoende capaciteit vaker enige reden

Het ontbreken van een binding van de aanvrager aan de regio van de centrumgemeente werd dit jaar in 58 procent van de afgewezen gevallen genoemd als reden. Dat was vorig jaar nog 69 procent. In 35 procent van de gevallen was een gebrek aan regiobinding de enige reden voor afwijzing, ten opzichte van 43 procent in 2017. Onvoldoende capaciteit wordt juist váker opgevoerd als enige reden voor afwijzing. Dit jaar kregen mystery guests op 42 procent van de afgewezen aanvragen te horen dat er voor hen geen plaats is, waarbij dit in 29 procent van de gevallen de enige reden was. Vorig jaar lagen die percentages respectievelijk op 51 en 20 procent.  

‘Er gebeurt niets’

Rina Beers, beleidsadviseur bij de Federatie Opvang, zakt de moed onderhand in de schoenen, vertelt zij. ‘Ik heb het rapport nog niet gezien maar al wat getallen in de wandelgangen opgevangen.’ Beers benadrukt dat Blokhuis de vijfde staatssecretaris op rij is die bezweert de toegankelijkheid van de maatschappelijke opvang te willen verbeteren. ‘Er gebeurt alleen niets’, voegt zij daaraan toe. ‘Het aantal daklozen stijgt. Enerzijds is er de groep die kopje onder gaat door de wildernis aan regelgeving en daarnaast de groep die op straat belandt als gevolg van de ambulantisering van de Ggz. Het is onderhand écht niet meer te verkopen dat de overheid haar eigen wet niet uitvoert. Het College van de Rechten van de mens heeft daar recentelijk op gewezen en de Nationale Ombudsman is ook met zijn zoveelste onderzoek bezig.’

Bestuurlijke instrumenten inzetten

‘Ondertussen horen wij geluiden van cliënten die door de belastingdienst achterna worden gezeten en verder kopje onder worden gedrukt en beboet worden voor op straat slapen en het doen van hun behoeften in de buitenlucht. Ik begin een beetje moedeloos te worden’, verzucht Beers. ‘Federatie Opvang doet dan ook een sterke oproep aan de Tweede Kamer om bij het Algemeen Overleg [AO, red.] aanstaande donderdag druk op de staatssecretaris uit te oefenen. Hij moet bestuurlijke instrumenten inzetten die gemeenten ertoe verplichten de te uit te voeren.’

VNG: zorgen over zwerfjongeren en landelijke toegankelijkheid

De VNG heeft in aanloop van het AO haar zorgen geuit over de toename van het aantal zwerfjongeren en de landelijke toegankelijkheid van de opvang. Als knelpunten wijst de VNG op het tekort aan betaalbare ruimte voor jongeren en jongvolwassenen, de aansluiting met jeugddetentie en -reclassering en de capaciteit en kwaliteit van de maatschappelijke opvang en voorzieningen voor beschermd wonen. 'Verder is versnelling nodig bij gemeenten op de uitvoering van werk en inkomen voor de doelgroep', meldt de VNG op haar website.