Gemeenten ontvangen opnieuw meer signalen over betalingsachterstanden op huur, energie, zorgverzekering en drinkwater. Waar dit aantal in 2024 op circa 82.500 per maand lag, is dat gestegen naar ruim 92.000 signalen per maand in 2025. Gemeenten zijn positief dat ze door vroegsignalering eerder in contact komen met inwoners met betalingsachterstanden. Tegelijkertijd blijven mensen met kleine schulden nog regelmatig buiten beeld.
Meer meldingen, maar kleine schulden blijven onzichtbaar
Doordat gemeenten een drempelbedrag hanteren van gemiddeld 50 euro, worden inwoners met kleinere betalingsachterstanden vaak niet opgemerkt
Niet opgemerkt
Dat blijkt uit de nieuwste editie van de Monitor Vroegsignalering Schulden, waarin de vroegsignaleringsaanpak van 158 gemeenten is onderzocht. De monitor, opgesteld door Divosa, laat zien dat zeven op de tien gemeenten een drempelbedrag van gemiddeld 50 euro hanteren. Hierdoor worden inwoners met kleinere betalingsachterstanden vaak niet opgemerkt, waarschuwt Divosa. De vereniging van leidinggevenden in het sociaal domein pleit dan ook voor het loslaten van drempelbedragen, zodat alle inwoners tijdig hulp kunnen krijgen.
Beperkte capaciteit
Volgens Divosa zijn er in de praktijk twee belangrijke redenen waarom gemeenten toch een drempelbedrag toepassen. Ten eerste de beperkte capaciteit: gemeenten hebben niet altijd genoeg medewerkers om alle signalen op te volgen. Ten tweede de kwaliteit en proportionaliteit van de signalen: een lage betalingsachterstand roept vragen op over de noodzaak van vroegsignalering.
Meest urgente gevallen
‘Als de signalen van voldoende kwaliteit zijn, is een drempelbedrag niet nodig’, stelt Divosa. Idealiter zijn de gegevens volledig en betrouwbaar, en hebben vaste lastenpartners via hun sociaal incassotraject al voldoende gedaan om de achterstand bij hun klanten aan te pakken. Hierdoor zouden gemeenten zich kunnen richten op de meest urgente gevallen.
Trend
Niettemin ontvingen gemeenten dit jaar 10 procent meer signalen dan in dezelfde periode vorig jaar. ‘Als deze trend zich doorzet, betekent dit dat gemeenten meer dan 1,1 miljoen signalen ontvangen over heel 2025’, aldus Divosa. ‘Deze groei benadrukt nogmaals hoe belangrijk het is dat signalen efficiënt en effectief worden aangeleverd en opgevolgd, zodat inwoners die hulp nodig hebben tijdig bereikt worden.’
Contact
Om dat te realiseren, zetten gemeenten steeds meer contactvormen in. Naast brieven, telefoongesprekken en huisbezoeken wordt ook gebruikgemaakt van WhatsApp, sms en e-mail. ‘Meer contactpogingen vergroten het bereik en verlagen herhaling van de terugkerende betalingsachterstanden’, verduidelijkt Divosa. Telefonisch contact blijkt het meest geschikt om inwoners te bereiken, terwijl huisbezoeken het meest effectief zijn om hulp daadwerkelijk te laten accepteren.
Spanningsveld
Hoewel persoonlijk contact de kans op hulpacceptatie vergroot, blijft de capaciteit voor vroegsignalering gelijk. Gemiddeld is hiervoor 0,28 fte beschikbaar per 10.000 inwoners. ‘Hierdoor ontstaat een spanningsveld tussen de ambities van gemeenten en de beschikbare menskracht’, merkt Divosa op. De organisatie benadrukt het belang van het daadwerkelijk inzetten van de extra middelen die het ministerie van Sociale Zaken beschikbaar stelt: 18,7 miljoen euro in 2025, en naar verwachting ook voor de jaren 2026 tot en met 2028.
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Wat valt op?
Aan de inkomenskant was de koopkrachtstijging in 2024 "de grootste stijging in ruim twintig jaar" (zie: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2025/37/koopkracht-steeg-met-3-6-procent-in-2024).
Aan de uitgavenkant is in 2025 een enorme toename van betalingsachterstanden van dik 10% (in vergelijk met 2024).
Hoe zit dit?
Een flink hoger inkomen en toch grotere uitgaven?
Geldt deze 'enorme' koopkrachtstijging in 2024 ook voor iedereen?
Kan het zijn dat de koopkrachtstijging voor mensen met een laag inkomen veel minder was en hun uitgaven meer zijn toegenomen, waardoor ze eerder een betalingsachterstand oplopen?
Veel burgers en ondernemers hebben al enige jaren weinig of helemaal niets gemerkt van een koopkrachtstijgingen (denk aan: slechte bedrijfsresultaten, geen salarisaanpassing, onvoldoende aanpassing uitkeringen en pensioenen, niet gewild ontslag, tot meer dan verdubbeling van de inkomstenbelasting (Box3) etc.). Kortom, van de zng. koopkrachtplaatjes waarmee iedereen er op vooruit zal gaan klopt geen bal.
Werken moet lonen, maar niet op de huidige onevenwichtige wijze. Daarvoor is méér balans nodig, maar dan moet wel het gehele belasting/toeslagenstelsel op zijn kop. Dat kan dus nog lang duren zonder tussentijdse ingrepen.
Een grote reset voor iedere burger/ondernemer:
Alle salarissen, toeslagen en uitkeringen op een vaste dag in de maand overmaken.
Vaste uitgaven (zoals hierboven vermeld) worden direct na die datum verplicht ingehouden.
Degenen die meerdere maanden niet rond kunnen komen melden zich voor maatwerk bij de Gemeeente (Participatiewetgeving, Schuldenwetgeving, Subsidieregelingen, Fondsen etc.).