In Almere is de grote jeugdzorginstelling Triade gestopt met ambulante hulp, omdat het geboden tarief niet toereikend was. Hun vele onderaannemers hangen nu in de lucht. Zo’n crisis biedt kansen voor radicale ingrepen. Dat is nodig, want méér procedures werken niet.
Jeugdzorg anders regelen
Er is veel mogelijk in de jeugdzorg: minder bureaucratie, betere zorg, lagere kosten. Als men durft.
Landelijk is er bestuurlijke paniek, met declaratiehandreikingen die niet werken en een nieuwe Jeugdautoriteit die meer gegevens wil. Werkt ducttape niet? Dan meer ducttape! Het toewijzen van jeugdzorg door de gemeente heeft geleid tot overbodige bureaucratie. Strakke bureaucratie is heilzaam, maar overbodige bureaucratie niet. Dat toewijzen door de gemeente kan dus beter worden geschrapt. Iedere zorgverlener krijgt een budget, met als enige harde afspraak: een redelijke wachttijd. Zo’n regeling bespaart zowel de gemeente als de zorgverlener kostbare administratietijd. Gemeenten contracteren dan capaciteit, zoals ze dat ook doen met de brandweer en daklozenopvang. Ze bepalen niet wanneer de brandweer uitrukt of welke dakloze wordt opgenomen, maar stellen voorwaarden zoals maximale aanrijtijd of voorrangsregels. Zo kan de gemeente ook de jeugdzorg loslaten. De jeugdzorgverlener selecteert bij de poort.
Onderzoek toont aan dat zware deskundigheid bij de toegang het beste werkt (Verweij-Jonkers Instituut, 2021). Lichte zorg als standaard en pas opschalen indien nodig voorkomt geen zware zorg, maar zorgt voor stapelende wachttijden. Bij de toegang wordt bepaald wie direct zware zorg nodig heeft, wie lichte begeleiding, en wie ‘nee’ te horen krijgt.
De tweede knop die instellingen bedienen, is de doorstroming: hoe vaak en hoe lang iemand behandeld wordt. Verschillen hierin zijn normaal, zoals ook in andere vrije beroepen. De gemeente hoeft zich daar niet in te mengen.
Werkt ducttape niet? Dan meer ducttape!
Ten eerste: stop met preventie-, vroeghulp- en voorlichtingsprojecten die geen echte interventie zijn. Onderzoek laat zien dat zulke programma’s juist extra zorgvragen oproepen. Ten tweede: bouw dagopvang af. Dagopvang parkeert gezinsproblemen zonder ze op te lossen. Ambulante gezinshulp werkt wel. Verschuif daarom het budget van dagopvang naar ambulante hulpverlening.
En als derde actiepunt: stop de vergoeding van onbewezen interventies zoals gametherapie, paardencoaching, sport- en speltherapie en neurofeedback. Pas als aanbieders via degelijk onderzoek effectiviteit aantonen, komen ze opnieuw in aanmerking voor vergoeding.
Maar mag dit allemaal? Ja, dit kan binnen de Jeugdwet. Het wordt zelfs aangeraden in publicaties van de Algemene Rekenkamer (2023) en de handreiking ‘Inzicht in tarieven jeugdhulp’ van de Jeugdautoriteit (2023).
Maar waar begin je? Start met wat de gemeente zelf in de hand heeft: de financiering. Zorg dat zware instellingen zoals kinder- en jeugdpsychiatrie, 24-uursverblijven en crisisopvang direct hun bestaan bekostigd krijgen via instellings- of populatiefinanciering. Geen gedetailleerde voorwaarden, geen monitoren, geen gedoe. Daarna kan worden gekeken welke ambulante programma’s effectief zijn en waar samenwerking nodig is. Stop vermoedelijk ineffectieve interventies voorlopig, tenzij aanbieders het tegendeel bewijzen. Dat bespaart direct veel geld.
Ten slotte: experimenteer, in overleg met aanbieders, met het sluiten van dagopvang, de uitbreiding van ambulante hulp en het werken met wachttijdbeheersing en toegangssturing door zorgverleners zelf. Als stok achter de deur blijft: wie niet meewerkt, keert terug naar het oude declaratiesysteem.
Er is veel mogelijk: minder bureaucratie, betere zorg, lagere kosten. Als men durft.
Nico van Duijn, Almere
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.