Gemeenten mogen uitzonderingen maken op kostendelersnorm

Het kabinet bevestigt dat gemeenten ruimte hebben om mensen uit te zonderen van de kostendelersnorm. Deze regel uit de Participatiewet bepaalt dat de bijstandsuitkering wordt verlaagd wanneer mensen samenwonen, omdat zij geacht worden kosten te delen. De wet stelt zelfs geen maximum aan de periode waarvoor een uitzondering kan gelden. Volgens Tweede Kamerlid Don Ceder (ChristenUnie) betekent dit in de praktijk dat de kostendelersnorm kan worden opgeschort voor mensen bij wie toepassing tot schrijnende situaties leidt.

‘Aanzienlijke beleidsvrijheid’

In april diende Ceder een motie in waarin hij het kabinet opriep gemeenten expliciet te informeren over hun bevoegdheid om, na periodieke toetsing en bij gerechtvaardigde omstandigheden, specifieke personen voor onbepaalde tijd uit te zonderen van de norm. Hij benadrukte dat gemeenten beschikken over ‘aanzienlijke beleidsvrijheid’ om dergelijke uitzonderingen te maken. De motie kreeg brede steun in de Tweede Kamer; alleen de PVV stemde tegen. JA21 nam niet deel aan de stemming.

Ruimte

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) bevestigde recent in een bericht aan gemeenten dat deze ruimte inderdaad bestaat. Gemeenten worden opgeroepen om bij de uitvoering van de wet maatwerk toe te passen en daarbij ook de mogelijkheid tot ontheffing van de kostendelersnorm in overweging te nemen.

Veel leed

Ceder noemt deze bevestiging ‘een belangrijk gegeven’. ‘In feite schaft dit, correct toegepast, de facto de kostendelersnorm af voor gezinnen of individuen waar dat schrijnende situaties oplevert of iemand een slaapplek is aangeboden. En het betekent ook dat dit al jaren mogelijk is en er de afgelopen jaren dus onnodig veel leed is ontstaan in individuele casussen’, zegt hij.

Keuze gemeente

Volgens de ChristenUnie-parlementariër bevestigt het kabinet hiermee wat hij al langere tijd bepleit: dat de wet geen belemmering vormt voor gemeenten om uitzonderingen toe te passen. ‘Zolang het college constateert dat er op basis van persoonlijke omstandigheden gronden zijn om iemand uit te zonderen van de kostendelersnorm, is deze ontheffing gerechtvaardigd’, schrijft hij op LinkedIn. Het is daarmee volledig een keus van een gemeente om de uitzondering na een bepaalde periode op te heffen of niet. Het ministerie benadrukt wel dat de kostendelersnorm niet categorisch of onbeperkt kan worden uitgezonderd.

Handreikingen

Om gemeenten te ondersteunen bij het toepassen van maatwerk werkt SZW samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Divosa aan een online handreiking. Deze handreiking is een actualisering van twee bestaande richtlijnen rond maatwerk binnen de Participatiewet, specifiek voor dak- en thuisloze jongeren en bij verblijf in of uitstroom uit instellingen. Doel is om gemeenten te stimuleren daadwerkelijk maatwerk toe te passen bij de ondersteuning van jongeren in een kwetsbare positie.