'Ook ouderen horen niet aan de kant te staan!', schrijft staatssecretaris Ahmed Aboutaleb van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op de website van zijn ministerie. 'Bedrijven schreeuwen om personeel. En onze sociale zekerheid blijft alleen betaalbaar als zoveel mogelijk werkende mensen er hun steentje aan bijdragen. Maar ondanks de toename van het aantal werkende ouderen is de werkloosheid in de groep van 45 tot 65 jaar nog steeds hoog.'
Laat 45-plussers voor zichzelf beginnen
Oud genoeg om te werken - Nederland vergrijst en de sociale zekerheid dreigt onbetaalbaar te worden. Langer doorwerken is het credo. Maar…
Amsterdam en Tilburg zijn twee gemeenten die veelbelovende programma's hebben ontwikkeld om ouderen, in dit verband vanaf 45 jaar(!), weer aan het werk te krijgen. Hun idee: als het zo lastig is om oudere werklozen weer aan een baan te helpen laat ze dan maar voor zichzelf beginnen. Het ministerie van Sociale Zaken noemt 'Duurzaam van Start' van Tilburg 'een inspirerend voorbeeld' voor andere gemeenten. Amsterdam heeft 'Eigen Werk', naar eigen zeggen 'zeer geslaagd', inmiddels geëxporteerd naar de regio Alkmaar/Hoorn.
Snel, persoonlijk en praktisch
Hoe pakken Tilburg en Amsterdam het aan? 'Goede samenwerking tussen CWI, UWV en gemeente, aandacht voor de persoon, en zo snel mogelijk praktisch aan het werk als ondernemer', vat Lucy Bathgate, projectleider van de gemeente Tilburg, de aanpak samen. De aanpak van Amsterdam is grofweg hetzelfde.
Geïnteresseerde werklozen kunnen zich aanmelden voor een gesprek waarin gekeken wordt of ondernemerschap inderdaad iets voor hen is. Meer dan de helft wordt toegelaten tot de programma’s.
Naast groepsbijeenkomsten is er nadrukkelijk aandacht voor de persoonlijke behoefte van de cliënt. 'We beginnen met rouwverwerking, want het is nogal wat als je aan de kant gezet bent na jaren te hebben gewerkt. Maar tegelijk hebben die 45-plussers door die ervaring veel potentie', zegt Bathgate. 'Daarna gaan we zo snel mogelijk "ondernemend leren". Geen schools klasje dus. We gaan na wat nodig is om als ondernemer te beginnen en helpen daarbij. Het kan zijn dat je een paar klanten nodig hebt of een visie. Meestal heb je niet zo veel nodig.'
Voor de deelnemers is de mogelijkheid om tijdelijk een deel van de uitkering te behouden een belangrijke steun. Bijna niemand start in een keer fulltime als ondernemer zonder uitkering.
Uitstroom
De zogenoemde uitstroomcijfers, de percentages van de deelnemers die als ondernemer of in loondienst het project verlaten, zijn in Amsterdam en Tilburg rond de zestig procent. In het evaluatierapport van Tilburg, opgesteld door onderzoeks- en adviesbureau EIM, wordt de landelijke 'uitstroomkans' van WW’ers van 45-plus gezet op 33 procent. De projecten scoren dus relatief goed.
Bathgate waarschuwt er echter voor om de uitstroomkans als graadmeter van het succes te nemen. 'Afgezien van het miskennen van immateriële baten, zoals de toegenomen zelfwaardering en zelfkennis, misken je zo ook de duur en kwaliteit van het ondernemerschap. Het is bekend dat een zelfstandig ondernemer gemiddeld pas na vier jaar financieel optimaal functioneert. Een deel zal dat niet redden en binnen anderhalf jaar, als de opgebouwde uitkeringsrechten vervallen, weer terugvallen in een uitkering. Anderen zullen alsnog in loondienst gaan werken.'
Hoe duurzaam de ondernemersactiviteiten zijn is van beide projecten niet bekend. Ze bieden in elk geval 'inspiratie'. En geïnteresseerde gemeenten kunnen de aanpak van Tilburg gratis overnemen, zegt Bathgate. 'We leggen graag onze methode uit en hebben die ook op diverse manieren gedocumenteerd, waaronder een evaluatierapport, brochure, methodiekbeschrijving en een dvd.'
Dit is de eerste aflevering uit een vijfdelige serie over ouderen en werk. Volgende week maandag deel 2.
