Terwijl consumenten druk zijn met statiegeldflessen en herbruikbare koffiebekers, vallen recyclingbedrijven om. Gloednieuw en spotgoedkoop virgin plastic stroomt ongehinderd de markt op. Intussen aarzelt de overheid en legt zij de verantwoordelijkheid bij de sector zelf: bedrijven moeten via de Circulaire Plastic Tafel uiterlijk 30 juni met een voorstel komen om recycling toch op gang te krijgen. Maar durft die wel stevige keuzes te maken?
Zonder ingrijpen verliest recycling het van nieuw plastic
De overheid legt zij de verantwoordelijkheid voor circulair plastic bij de sector zelf. Maar durft die wel stevige keuzes te maken?
De gevolgen van nietsdoen zijn groot. Circulaire ketens brokkelen af en burgers verliezen het vertrouwen, met grote gevolgen voor economie en milieu. Fundamentele keuzes zijn nodig om dat te voorkomen: over welke plastics we überhaupt nog toestaan, hoe we ze ontwerpen en hoe we ze waarderen. Overheid en sector moeten samen die keuzes maken.
Beleid voor materiaalreductie is de eerste keuze. Verplicht fabrikanten om een bepaald percentage gerecycled materiaal te gebruiken. Voor verpakkingen bestaan al EU-regels (zoals 30 procent gerecycled PET vanaf 2025), maar in sectoren als bouw, automotive en textiel is dit grotendeels vrijblijvend.
De sector zit nu klem tussen spotgoedkope grondstoffen en vrijblijvend beleid
Alleen met bindende minimumpercentages, gekoppeld aan sancties, is een eerlijke markt mogelijk voor recyclaat. Anders blijven recyclers in een race naar de bodem concurreren met goedkoop nieuw plastic, dat wel op schaal en tegen lage milieukosten kan worden geproduceerd, vaak buiten Europa.
Een tweede keuze is een grondstoffenbelasting op nieuw plastic. Simpel, effectief en eerlijk. De producent die kiest voor nieuw plastic moet betalen voor de schade. Nu betaalt de samenleving. Dit is een economische maatregel én een correctie op verborgen milieuschade van virgin plastics: CO₂-uitstoot, toxische bijproducten en verlies van materiaalwaarden.
Verder heeft het weinig zin om recyclaat te verplichten zolang we onrecyclebare mengsels op de markt toelaten. Multilaag-laminaten, coatings en additieven maken hergebruik onmogelijk. Betere sorteertechnologie lost dit niet op: recyclers kunnen geen magie bedrijven met materialen die fundamenteel ongeschikt zijn voor herverwerking. Materialen zonder eenduidige samenstelling (zoals blends zonder materiaalpaspoort) blijven lastig. Goede recycling begint bij goed ontwerp, en dat begint bij beleid. Het materiaalpaspoort is daarbij cruciaal.
Een vierde keuze is het inperken van niet-circulaire plastics. We weten al jaren dat sommige plasticsoorten (polymeren als PVC, ABS-blends zonder paspoort) zich niet lenen voor herhaald hergebruik. Toch blijven ze toegestaan. Dáár moet het over gaan aan de Circulaire Plastic Tafel: moeilijke keuzes over de afbouw van problematische stromen ten faveure van preventie en hergebruik. Die moeten zwaarder wegen dan de belangen van productie en verbranding.
De laatste keuze betreft bioplastics. Biobased is niet hetzelfde als biologisch afbreekbaar. En zelfs afbreekbaar betekent niet dat het ook goed verwerkt wordt. PLA is bijvoorbeeld alleen industrieel composteerbaar en belandt vaak alsnog in de verbrandingsoven. Zonder goede inzameling en composteerinfrastructuur blijven bioplastics vooral een marketingoplossing. Chemisch ontwerp, toepassing en end-of-life moeten samen kloppen. Anders voegt het weinig toe.
Deze stappen kunnen de plasticmarkt op zijn minst bijsturen en op zijn hevigst stevig opschudden. Elke overgenomen suggestie is welkom. De sector zit nu klem tussen spotgoedkope grondstoffen en vrijblijvend beleid. Cruciaal is dat de overheid een proactieve rol neemt en durft te kiezen: voor betere chemie, minder plastic en een eerlijk speelveld voor recyclers.
Rogier Nijssen, lector en Jasmijn Ruijgrok, docent-onderzoeker van het lectoraat Slimme Materialen voor de Energietransitie, Hogeschool Inholland
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.