Elke gemeente een wethouder circulaire economie

'Veel gemeenten kunnen en moeten meer doen aan circulaire economie', stelt projectleider circulaire economie Tim Bulters van Natuur en Milieufederatie Utrecht. De gezamenlijke natuur- en milieufederaties roepen gemeenten met een zespuntenplan op om circulaire economie in het coalitieakkoord op te nemen en een volwassen portefeuille 'circulaire economie' op te nemen bij voorkeur voor de wethouder economie.

In aardig wat gemeenten, vooral de grotere, is circulaire economie al als aparte portefeuille beland op het bordje van een wethouder, weet Bulters. 'Soms zit het bij duurzaamheid, soms bij economie. Qua type acties hoort het meer bij economie, omdat het vooral met ondernemers en bedrijventerreinen te maken heeft.'

Doen gemeenten die een wethouder circulaire economie hebben het beter op dit vlak?

'Ja. Dan is er een bestuurder die erop afgerekend wordt. Dan worden er projecten opgezet en een ambtenaar voor vrijgemaakt. Het gebeurt niet vanzelf, je moet er energie in steken. Een voorbeeld? De gemeente Amersfoort. Daar zit het bij de wethouder economie. Die heeft niet één ambtenaar maar een heel team dat circulaire economie in de breedte benadert: circulair bouwen, circulair inkopen, ondersteunen van ondernemers. En de wethouder circulaire economie spreekt er ook andere wethouders op aan, bijvoorbeeld over openbaar groen.'

Jullie vinden dat de wethouder de deur moet openzetten voor circulaire ondernemers. Moeten die voorrang krijgen?

'Voorrang vind ik lastig, want er moet natuurlijk een gelijk speelveld zijn. Maar circulaire ondernemers dragen bij aan de eigen doelstellingen van de gemeente. Dus je mag die ondernemer dan best wel steunen.'

Wat kunnen gemeenten als eerste doen om de circulaire economie te stimuleren?

'Het eerste is bouwen. Soms is de gemeente opdrachtgever, soms is ze vergunningverlener. In alle gevallen kun je zorgen voor circulair bouwen. Je kunt via de opdracht eisen stellen. Als vergunningverlener is je rol beperkter, maar hij is er nog steeds. Dat gebeurt nog weinig, ja. Het is een relatief nieuw thema, niet verplicht en vooral nog afhankelijk van de inzet van goed mensen.'

Er zijn geen regels die opleggen dat bouwers secundaire grondstoffen moeten gebruiken of demontabel moeten bouwen. Wat kunnen gemeenten daarin doen dan?

'Je hebt MPG: milieuprestatie gebouwen. Daar komt een score uit: hoe lager die score is hoe beter de milieuprestatie. Ik geloof dat de vereiste score nu op 0,8 ligt. Dan kun je als gemeente een lagere norm vasthouden en zeggen: vanaf nu geldt hier 0,7 als norm. En in de regio Utrecht bijvoorbeeld worden er afspraken gemaakt tussen marktpartijen en gemeenten. Die hebben een convenant over wat zij verstaan onder klimaatadaptief, circulair en energieneutraal bouwen.'

Gemeenten zouden ook circulair moeten inkopen. Ze moeten spullen kopen die de waarde van grondstoffen behouden en repareerbaar zijn, zeggen jullie. Weten inkopers dan meteen wat ze moeten kopen?

'Nee, zeker niet. Het is een belangrijke rol van de wethouder en ambtenaar circulaire economie om dat te coördineren. Daar zijn simpele voorbeelden te geven, zoals kantoormeubilair. Je kunt gewoon een nieuwe kantoortafel kopen, maar je kunt ook meubilair as a servicekopen. Dan zorgt een bedrijf ervoor dat die tafel vervangen wordt als-ie kapot is.'

Op de milieustraat zou het afval meer als grondstof moeten worden benaderd, zo luidt een van jullie tips. Wat is hier het laaghangende fruit dat nog niet geplukt is?

'Het allersimpelste is dat je aan voorscheiding doet, dat je spullen apart kunt inleveren. Vaak is er al een container van de kringloopwinkel waar je heen kunt rijden. Ik denk dat je bewoners daarbij meer kunt helpen en begeleiden. Dat iemand meekijkt en kan zeggen: dit kastje is nog opnieuw te gebruiken. En je kunt die voorscheiding uitbreiden naar meer stromen, dat je bijvoorbeeld bij hout onderscheid maakt tussen herbruikbaar hout en resthout.'