Volgend jaar stelt het ministerie van Landbouw bedrijfsspecifieke emissiedoelen voor agrariërs vast. Het einddoel in 2035 is een ammoniakuitstoot door boeren die 42-46 procent kleiner is dan nu. De bijbehorende wet- en regelgeving is uiterlijk in 2026 klaar. Een boer staat een sanctie te wachten als hij of zij het eigen emissieplafond in 2035 niet haalt: een boete of een last onder dwangsom. In uiterste gevallen wordt een boer gedwongen minder dieren te houden.
Volgend jaar moeten alle boeren hun emissieplafonds kennen
Landbouwminister Wiersma presenteert het ‘vervolgpakket’ van de ministeriële stikstofcommissie. De stelselwijziging begint volgend jaar.
Dit staat beschreven staat in het zogenaamde ‘vervolgpakket’ van de ministeriële commissie die de strak getrokken stikstofknoop moet ontwarren en onder leiding van landbouwminister Femke Wiersma werkt aan een grote stelselwijziging: niet langer zal worden gedacht vanuit de hoeveelheid depositie van stikstof op natuurgebieden, maar vanuit de stikstofemissies die er bij boerderijen uitgaan.
Verwachtingsmanagement
Het vervolgpakket kwam dinsdag naar buiten, samen met de Miljoenennota. Minister Wiersma doet meteen aan verwachtingsmanagement: ‘Ook met dit vervolgpakket kan Nederland nog niet volledig van het slot’, schrijft ze in haar Kamerbrief.
Het gaat hier namelijk om een traject van lange adem, dat zich moeilijk verdraagt met de kortademigheid van de acute vergunningenproblematiek. Sinds de Raad van State eind vorig jaar een uitspraak deed die het zogenaamde ‘intern salderen’ bij vergunningverlening moeilijker maakt, zitten talloze maatschappelijke sectoren met de handen in het haar: woningbouw, industrie, netbeheerders, energiebedrijven. Maar ook een ministeriële noodcommissie kon niet direct ijzer met handen breken.
Het kost tijd
Het opzetten van het nieuwe stelsel kost tijd omdat de bedrijfsspecifieke emissieplafonds precies goed moeten worden afgesteld om het nationale einddoel in 2035 daadwerkelijk te halen. Ook vergt het inspanning om de monitoring en handhaving door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) op orde te brengen. Het opzetten van een data- en monitoringssysteem en handhaving moet bekostigd worden uit de 842 miljoen euro, die het kabinet in 2026 extra opzij zet voor dit nieuwe systeem van doelsturing. In het voorjaar was hiervoor al 200 miljoen euro gereserveerd.
Vanaf 2027 zullen de maatregelen elke twee jaar tegen het licht worden gehouden met oog op hun effectiviteit.
Nieuwe beëindigingsregeling
Ook gaat er de komende jaren 1,1 miljard euro naar een nieuwe Vrijwillige Beëindigingsregeling, die in 2026 open gaat. De eerste 750 miljoen euro hiervan komt de komende drie jaar vrij. Deze beëidigingsregeling wordt toegevoegd aan nog doorlopende oudere beëindigingsregelingen, onder andere voor piekbelasters. Ook komt het landbouwministerie met een extensiveringsregeling, maar het is nog wachten op toestemming van de Europese Commissie.
Verder is er 600 miljoen euro beschikbaar om de Veluwe en de Peel, als de belangrijkste van de belaste natuurgebieden, met voorrang te helpen. Het geld is in deze gebieden bedoeld voor extensivering van de melkveeteelt, herverkaveling, agrarische innovatie en aanpassingen in de waterhuishouding.
Toestemming van Brussel
Overleg met Brussel blijft de komende tijd belangrijk, blijkt uit de Kamerbrief. Een wezenlijk onderdeel van de grote stelselwijziging naar emissiebeleid is de introductie van zoveel mogelijk doelsturing, waarbij boeren met grote vrijheid van handelen hun emissiedoelen kunnen halen. De manier waarop wordt dus niet voorgeschreven. Formeel moet de Europese Commissie daar nog goedkeuring voor geven.
Op dat laatste wijst ook de NVWA, in een uitvoeringstoets die met de Kamerbrief is meegestuurd. ‘Het is nog onduidelijk of afrekenbare doelsturing haalbaar is, juridisch kan en of de EU akkoord gaat met deze Nederlandse aanpak’, staat daarin.
Ademruimte
De stelselwijziging zal veel tijd vergen. Om op korte termijn ademruimte te geven aan de vergunningverlening, loopt tot begin oktober een internetconsultatie van een bestuursmaatregel voor ‘vergunningvrije verduurzamingsactiviteiten’. Mogelijk moet worden dat verduurzamingsmaatregelen niet langer tegengehouden worden door de stikstofproblematiek. Gemikt wordt op verduurzamingen van bijvoorbeeld boerderijen die de stikstofemissie flink omlaag zullen brengen.
Tegelijkertijd lobbyt het kabinet in Brussel voor duidelijke wettelijke ruimte om ook tijdelijk stikstof te mogen uitstoten als dit gebeurt met oog op een bouwproject dat de energietransitie vooruit helpt.
De ondergrens
Tot slot wordt zo snel mogelijk een nieuwe rekenkundige ondergrens van 1 mol per hectare per jaar ingebracht in een lopende rechtszaak bij de Raad van State. De bedoeling is om zeker te weten dat een ondergrens bij het gebruik van het stikstofmodel Aerius bij vergunningverlening niet onderuit gaat bij de rechter. Een reden voor die ondergrens is dat rekenmodel Aerius ook stikstofdeposities modelleert die in de praktijk onmeetbaar klein zijn.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.