In alle rust zitten twee studenten in de creatieve mbo-vakschool Nimeto in Utrecht te werken achter hun schildersezel, met licht van alle kanten. Door het hoge plafond van schuine dakramen schijnt de zon niet direct naar binnen, maar wordt verdeeld over de ruimte.
Scholen slopen of renoveren? Behouden wordt populairder
De keuze is voor gemeenten vaak niet makkelijk: moet je een oud schoolgebouw koste wat kost behouden? Of liever duurzaam nieuw bouwen?
‘Dit zijn sheddaken’, fluistert Wilma Kempinga, kunsthistoricus en partner bij onderzoeksbureau Mevrouw Meijer. Ze geeft een rondleiding door het gerenoveerde schoolgebouw in Utrecht. Eenmaal op de gang praat ze weer iets harder: ‘Dat dak is speciaal ontworpen voor de Nationale schildersvakschool, in 1968.’
Uitzonderlijk
Het is best bijzonder dat dit dak nog bestaat. In 2024 werden voor Nimeto twee oude gebouwen samengevoegd en gerenoveerd. Of eigenlijk ‘getransformeerd’: het gebouw bleef zoveel mogelijk behouden, maar kreeg wel onder meer een nieuwe loopbrug, een nieuwe glazen gevel en opengewerkte kelders. Het gebouw is nu moderner en duurzamer en biedt plek aan driehonderd extra studenten. Deze transformatie is helaas uitzonderlijk, zegt Kempinga, want een schoolgebouw uit de vorige eeuw is tegenwoordig geen lang leven meer beschoren. ‘Gemeenten schakelen voor het verplichte Integraal Huisvestingsplan (IHP) voor scholen vaak een adviesbureaus in. Scholen die gebouwd zijn voor 2000 of 1995 komen dan vaak in aanmerking voor sloop, omdat ze niet meer zouden functioneren of niet duurzaam zijn.’
Wat pas écht niet duurzaam is, is een gebouw slopen
Wilma Kempinga
Mevrouw Meijer
Wat pas écht niet duurzaam is, is een gebouw slopen, zegt Kempinga. ‘Een gebouw renoveren of transformeren scheelt 30 tot 50 procent CO2-uitstoot vergeleken met een gebouw slopen en opnieuw bouwen. Financieel is renovatie of transformatie ook 10 tot 30 procent voordeliger dan nieuwbouw.’
Het zijn de bevindingen van haar bureau Mevrouw Meijer, dat de afgelopen vijftien jaar van zo’n 35 schoolgebouwen onderzocht of het de moeite waard was om het gebouw met de nodige aanpassingen te behouden of dat het beter gesloopt kon worden. Pas één keer kwam Mevrouw Meijer tot die
laatste conclusie.
Verrommelt
Kempinga: ‘Qua CO2-uitstoot maak je de grootste klapper door zoveel mogelijk te laten staan. Bovendien hebben schoolgebouwen een historische waarde, met herinneringen van tienduizenden oud-leerlingen. En bestaande bouw komt vaak met cadeautjes, zoals veel ruimere lokalen dan je tegenwoordig voor elkaar zou krijgen. Neem die sheddaken met dat prachtige noorderlicht.’ Het schuine glazen dak van Nimeto was in de loop der jaren verstopt geraakt onder een lager plafond. Zo ‘verrommelt’ een oud gebouw wel vaker, weet Kempinga.
Op papier weinig waard
Om de potentie van bestaande gebouwen goed te zien, werkt Mevrouw Meijer vanaf het begin met een team van allerlei professionals en betrokkenen uit de buurt en uit de gemeente. Zij maken drie scenario’s voor sloop, renovatie of transformatie.
In het team zitten ook architecten, die makkelijk heenkijken door ‘verrommeling’ of achterstallig onderhoud. Omdat oude gebouwen op papier weinig meer waard zijn, worden ze volgens Meijer vaak al lang niet meer goed onderhouden. ‘We hebben in Nederland het rare principe dat we vastgoed in veertig jaar afschrijven. Dat is puur boekhoudkundig, maar mensen zien dat vaak als bouwkundige afschrijving. Dat is een groot misverstand. We kunnen met onze schoolgebouwen nog prima af. Die zijn vaak ook nog een stuk mooier en ruimer dan nieuwbouw.’
Maastricht
Renovatie is in veel gemeenten niet de standaard. Maastricht is bijvoorbeeld verheugd bezig met de vernieuwing van schoolgebouwen. Na dalende leerlingaantallen van een aantal jaar geleden wordt er nu weer een stijging verwacht. Wethouder Johan Pas let daarbij op verschillende aspecten: ‘Duurzaam, energiezuinig, kosten’, somt hij op. ‘En vooral: wat is het beste voor de jeugd van Maastricht?’
Eén daarvan was zestig jaar oud. Dat is best wel op leeftijd
Wethouder Johan Pas
Eind vorig jaar maakte de gemeente bekend dat de stad 36 miljoen euro uittrekt voor de verbetering van huisvesting van primair onderwijs. Daarvan worden drie scholen compleet nieuw gebouwd op dezelfde locatie. ‘De gemiddelde leeftijd van die panden was 46 jaar’, zegt Pas, wethouder Wonen en Onderwijs (D66).
‘Eén daarvan was zestig jaar oud. Dat is best wel op leeftijd. Met renovatie zouden we niet tot dezelfde verbeteringen komen in klimaatverbetering en verduurzaming van het gebouw. Gerenoveerde gebouwen nemen ook meer ruimte in dan nieuwbouw, meters die je anders kunt gebruiken voor groene schoolpleinen en speelruimte voor de jeugd.’
De renovatie zou ook nog eens anderhalf jaar duren. ‘Aan tijdelijke huisvesting voor één school zouden we 7 tot 8 miljoen euro kwijt zijn. Voor drie scholen wordt dat een gigantisch bedrag aan gemeenschapsgeld, dat je niet eens uitgeeft aan stenen.’
Lees de rest van het artikel in BB#15, op papier of straks online.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.