Hittestress veroorzaakt regelstress

Met de temperaturen van meer dan 30 graden van afgelopen week dringt de hitte ook de woning binnen. De leidt tot alarmistische berichtgeving. De technische bouwschriften, vervat in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl), zouden direct moeten worden aangepast, ‘want die lopen 15 jaar achter’.

We zagen hetzelfde verschijnsel ten tijde van de wateroverlast rond de jaarwisseling 2023/2024. Ook toen klonk gelijk de roep om strengere voorschriften in het kader van ‘water sturend’. Na elke geruchtmakende brand is het wat dit betreft eveneens bingo. In jargon heet dat de ‘risico-regelreflex’.

Evalueren na ingrijpende gebeurtenissen moet altijd gebeuren, maar onmiddellijk naar de gereedschapskist met regelgeving grijpen, is onverstandig. De warmte in huis levert een excellent voorbeeld van het feit dat het verbeterpotentieel niet bij nog meer of stengere regels zit. Het zit bij het ontwerp, de architectuur van de woning én in het menselijk gedrag (ventileren op de juiste tijden; gordijnen dicht) binnen het huidige regelkader én het schrappen van een paar tegenstrijdige regels. Een woningontwerp met grote glasoppervlakken op de het zuiden nodigt de hitte uit om zich in de woning te nestelen. We zien het bij heel wat recent gerealiseerde appartementencomplexen.

Het voorstel dat wij* in het kader van STOER doen om meer te kunnen variëren in daglichttoetreding gaat enorm helpen om het woningontwerp hittebestendiger te maken, zonder extra regeldruk en zonder extra kosten. Ook stellen we voor om aan een ander voorbeeld van tegenstrijdige regelgeving een einde maken: bewoners die wonen langs het spoor of bij een drukke weg kunnen niet fatsoenlijk luchten omdat het raam niet open mag, vanwege geluidisolatie-eisen.

Dat ook zonder landelijke voorschriften lokaal mooie dingen tot stand komen die helpen de hitte in de stedelijke omgeving te bestrijden, laten verschillende plannen voor aanpassingen van de openbare ruimte zien. Met ontwerpen en materiaalgebruik dat inspeelt op de situatie ter plaatse. In de STOER-voorstellen willen wij bestrijding van hittestress in de stedelijke omgeving dan ook uitdrukkelijk overlaten aan de lokale besluitvorming.

Dat verlaging van de plafondhoogte met tien centimeter zou bijdragen aan de hittestress is schieten met een kanon op een mug; het heeft nauwelijks invloed. En met een hoogte van 2,50 meter zitten wij met het STOER-voorstel nog steeds aan de bovenkant van zeven West-Europese landen waar de norm tussen de 2,40 en 2,50 ligt.

Een andere debat-hit, de herinvoering van de actieve trap die tot 2003 in de bouwvoorschriften stond, geldt bij sommigen kennelijk als een tweede misdaad tegen de menselijkheid. Die iets steilere trap is ook geschikt voor ouderen, ook voor ultra-boomers (zoals ondertekende). Hoogleraar ouderengeneeskunde Rudi Westendorp bevestigt het: blijf als oudere zo lang mogelijk actief, ook op de trap. En als traplopen echt niet meer lukt, biedt een eenvoudige traplift uitkomst.

Het valt op dat in het discours een andere kant van de regelmedaille weinig aandacht krijgt. Degenen die hartstochtelijk pleiten voor ‘betaalbaar wonen’ lijken nauwelijks geïnteresseerd in reductie van de bouwkosten. Voor sociale huurwoningen is beheersing van bouwkosten heel wezenlijk. Voor corporaties kan het verschil in bouwkosten van 10.000 euro (ex btw) het verschil maken tussen wel of niet investeren in nieuwbouw. Dat leveren tien STOER-voorstellen tot aanpassing van het Bbl op. Als we daarbij het schrappen op lokale extra duurzaamheidseisen betrekken, groeit de besparing naar 30.000 euro. En krijgt ‘industrieel bouwen’ een forse impuls.

Het argument dat kostenbesparingen toch weglekken naar hogere grondkosten is volstrekt onjuist. De grondprijs voor sociale huurwoningen wordt bepaald aan de hand van vaste bedragen, vaak circa 16.000 tot 22.000 euro. Die zullen niet veranderen als de minister de meeste STOER-voorstellen overneemt, hetgeen zij van plan is.

Een paar redelijk overzichtelijke voorstellen om de bouwtechnische voorschriften te wijzigen en de bouwkosten enigszins te reduceren, leiden al tot heftige discussies. Iedereen is voor versoepeling van regels, totdat het de eigen belangensfeer raakt. Conform de risico-regelreflex, kunnen we tegelijkertijd wachten op Kamervragen die bij de minister aandringen om de bouwschriften snel aan te passen om de hittestress per direct te bestrijden. Het illustreert de ongelofelijke taaiheid van regeldruk-debat.

En jawel, de Kamervragen zijn er al. We lezen bijvoorbeeld: ‘Bent u bereid te onderzoeken hoe hittestress kan worden opgenomen in de beoordeling van woningbouwprojecten en gebiedsontwikkelingen binnen de volkshuisvestelijke prioritering, bijvoorbeeld via een ‘hittestress-score’?’

*Friso de Zeeuw is voorzitter van de Adviesgroep STOER die de woningbouw moet versnellen