Toekomstbestendig, integraal accommodatiebeleid in gemeente Lisse

De gemeente Lisse heeft een ambitieus plan opgesteld om haar maatschappelijk vastgoed toekomstbestendig, duurzaam en kostenefficiënt in te richten. De huidige vastgoedportefeuille, met 31 accommodaties en een gezamenlijke oppervlakte van 25.000 vierkante meter, voldoet niet meer aan de eisen van de gebruikers en de toekomstige maatschappelijke behoeften. Samen met HEVO heeft de gemeente een integraal accommodatiebeleid ontwikkeld dat aansluit bij de wensen van de gemeenschap en binnen de financiële kaders blijft.

De gemiddelde leeftijd van de gemeentelijke accommodaties in Lisse bedraagt 38 jaar. Ongeveer 40% van de panden is ouder dan 35 jaar en daarmee bijna aan het einde van de technische levensduur. Dit maakt het noodzakelijk om voor deze gebouwen tijdig een toekomststrategie voor vervanging of grootschalige renovatie te ontwikkelen.

Het nieuwe accommodatiebeleid richt zich op bezuiniging, kostenneutraliteit en maatschappelijke meerwaarde. Deze doelen worden bereikt door functies te combineren en accommodaties toekomstgericht in te zetten. Het nieuwe beleid is belangrijk voor het versterken van de leefbaarheid en voor de sociale verbondenheid binnen de gemeente.

Twee doelen

Het accommodatiebeleid van Lisse heeft twee concrete doelen. Ten eerste moet het beleid vraag en aanbod van vastgoed in samenhang brengen, zodat het bezit en het gebruik van gemeentelijk vastgoed in lijn komen met de gemeentelijke beleidsdoelstellingen voor diverse maatschappelijke activiteiten. Ten tweede moet het beleid zorgen voor betere beheersing van de exploitatiekosten.

Deze doelstellingen kunnen vervolgens vertaald worden naar een helder subsidiebeleid, waarbij wordt vastgesteld onder welke voorwaarden verschillende organisaties gebruik kunnen maken van gemeentelijk vastgoed. Daarnaast dient uitvoering gegeven te worden aan het Koersplan Wonen, Welzijn en Zorg, met bijzondere aandacht voor het verbeteren van de leefkwaliteit van ouderen door passende huisvesting en ondersteuning.

Het gaat erom bestaande panden slimmer in te zetten en de gebruikers aan te zetten creatiever te denken."

Rol HEVO

HEVO heeft in opdracht van de gemeente Lisse het gebruik van de 31 accommodaties onderzocht. Dit onderzoek richtte zich op het efficiënt inzetten van de beschikbare ruimte en het verbeteren van de bezettingsgraad. Daarnaast werd gekeken naar mogelijkheden voor multifunctioneel gebruik van de accommodaties, zodat deze beter aansluiten bij de wensen van de gebruikers en de maatschappelijke functie die zij vervullen.
 
Het doel was om kosten te besparen, de exploitatie te verbeteren en tegelijkertijd de maatschappelijke waarde van de voorzieningen te behouden. De vele maatschappelijke gebouwen, waaronder clubhuizen van verenigingen, zijn door de gemeente - vaak op basis van oude afspraken - gratis in gebruik gegeven. De verenigingen beschouwen dat nu soms als vanzelfsprekend en dat is niet wenselijk en vaak in strijd met de Wet Markt en Overheid.

Governance en rollen

De totstandkoming en de implementatie van het accommodatiebeleid zijn geborgd binnen een duidelijke bestuurlijke en ambtelijke structuur met betrokkenheid van de portefeuillehouder en specialisten van de afdelingen Sociaal Domein en Vastgoed van de gemeente. In het ontwikkelproces van het accommodatiebeleid is actief samengewerkt met de uiteindelijke gebruikers van de accommodaties. Zo is er een verenigingsavond georganiseerd, waarbij vertegenwoordigers van de lokale sport-, cultuur- en welzijnsverenigingen hun wensen en knelpunten konden delen.

Daarnaast heeft HEVO een interactieve dialoogsessie gehouden met een selectie van de verenigingen om de eerste scenario’s en beleidsrichtingen te toetsen. Voor diepte-inzicht voerde HEVO meerdere een-op-een interviews met gebruikers en beheerders van maatschappelijke accommodaties. Tot slot zijn er verdiepende gesprekken gevoerd met specifieke gebruikersgroepen om tot gedragen uitgangspunten en realistische maatregelen te komen. Hierdoor is het beleid niet alleen inhoudelijk onderbouwd, maar wordt het ook breed gedragen door alle betrokken partijen.

Maatschappelijke waarde

Bij het opstellen van het accommodatiebeleid heeft de gemeente de financiële en maatschappelijke belangen tegen elkaar afgewogen. Een belangrijk uitgangspunt was dat het behoud van ontmoetingsplekken, zoals dorpshuizen en sportaccommodaties, belangrijk is voor de leefbaarheid en de sociale cohesie in de gemeente. Hoewel kostenbesparing een doel was, ging dit niet ten koste van de maatschappelijke waarde van de voorzieningen. In plaats daarvan werd gestreefd naar een balans tussen efficiëntie en het behoud van de sociale functie van het vastgoed.

Meer aandacht voor de financiële kant van maatschappelijk vastgoed betekent niet automatisch het afstoten van panden. Het gaat erom bestaande gebouwen slimmer in te zetten en de gebruikers ervan te stimuleren creatiever te denken over de exploitatie. Dit kan bijvoorbeeld door eigen inkomsten te verwerven, zoals het verhuren van delen van een gebouw aan andere organisaties, of het bieden van aanvullende diensten.

Beheer en exploitatie

De gemeente Lisse streeft ernaar om het beheer en de exploitatie van multifunctionele accommodaties zoveel mogelijk bij andere partijen neer te leggen, zoals verenigingen of maatschappelijke organisaties. Dit vraagt om samenwerking met deze partijen. De gemeente wil echter wel invloed houden op wat er gebeurt in de panden, waarbij er aandacht is voor het bij elkaar brengen van verschillende functies. Commerciële overwegingen mogen hierbij nooit de boventoon voeren, en de gemeente kan via subsidievoorwaarden grip houden op de invulling van de ruimten.

Dorpshuizen zijn cruciale ontmoetingsplekken en essentieel voor de leefbaarheid in dorpen."

Om dit in goede banen te leiden heeft HEVO een afwegingskader ontwikkeld waarmee zowel de vraagzijde - behoeften van de gebruikers - als de aanbodzijde - beschikbare accommodaties - in kaart is gebracht. Dit afwegingskader ondersteunt de gemeente bij het maken van weloverwogen keuzes over het beheer, de exploitatie en de mogelijke herbestemming van het maatschappelijk vastgoed.

In de uitwerking van het programma zijn vier locaties gekozen om het scenarioproces weer te geven. Per locatie zijn eerst de relevante keuzes in kaart gebracht aan de hand van de vastgestelde beslisbomen. Bijvoorbeeld behoud versus afstoting, concentratie of verplaatsing van functies, en vervolgens is een voorkeursscenario bepaald. Zo blijkt of intensivering van gebruik, herinrichting of strategische concentratie het best aansluit bij de lokale behoeften en de doelstellingen uit het accommodatiebeleid.

Toekomstbestendig

Het accommodatiebeleid van de gemeente Lisse is niet statisch, maar wordt regelmatig geëvalueerd en aangepast aan veranderende omstandigheden en behoeften. HEVO blijft de gemeente ondersteunen bij het realiseren van haar accommodatiebeleid, met aandacht voor duurzaamheid, kostenbeheersing en maatschappelijke meerwaarde. Door deze integrale aanpak draagt HEVO bij aan een leefbare en toekomstbestendige gemeente Lisse.