‘Jonge bomen en struiken krijgen het nu moeilijk’

Zwolle moest al de eerste populieren kappen uit vrees voor neerstortende takken. De aanhoudende  droogte stelt de gemeentelijke plantsoenendiensten voor steeds grotere opgaven. Wat moeten ze doen en wat niet? Joop Spijker, senior onderzoeker vegetatie bij Wageningen Universiteit, geeft raad.

Hoe is het in Nederland grosso modo met het gemeentelijk groen gesteld? 

‘Het weer is exceptioneel: droog en warm. Dus het gemeentelijk groen heeft het zwaar. Echte problemen doen zich vooral voor in gebieden met een lage grondwaterstand: Brabant, Limburg, de Achterhoek, Overijssel, Drenthe. Dat het gras in de plantsoenen volledig geel kleurt, is voor het gras zelf niet erg. Dat trekt snel genoeg bij als er weer regen gaat vallen. Wel is het een lastige tijd voor vlinders en bijen die als er geen bloemetjes meer zijn geen voedsel meer kunnen vinden. Ook bijvoorbeeld egels en vogels hebben het moeilijk, omdat veel van hun voedsel weg is of zich diep in de bodem heeft teruggetrokken. Jonge bomen en struiken krijgen het nu overal echt moeilijk, omdat hun wortelstelsel nog niet diep genoeg is. Ook oudere bomen op slechte standplaatsen die er veel zijn in de stad hebben het zwaar. ’

Wat kunnen gemeenten daaraan doen?
‘Water geven aan struiken en aan bomen die de afgelopen drie jaar zijn geplant. Die wortelen vaak nog niet diep genoeg. Nee, dat hoeft niet iedere dag, maar toch wel meerdere keren per week. Het kan in de praktijk best lastig zijn als er geen goede watervoorzienende maatregel is getroffen. Je moet zien te voorkomen dat het water over de straat wegstroomt: het moet echt bij de boom indalen. Het kost tijd om dat boom voor boom goed te doen. Anderzijds houden gemeenten met een eigen dienst tijd over omdat er nu geen gras hoeft te worden gemaaid en minder onkruid gesnoeid.’   

Zwolle kapt uit vrees voor vallende takken een reeks populieren. Verdient dat navolging in andere gemeenten?
‘Bomen kappen ligt vaak gevoelig bij burgers. Het is een emotioneel onderwerp. Maar bij bomen die aan het eind van hun levensduur zijn en door vallende takken gevaar opleveren, zou ik niet aarzelen. Anders moet je dat een van de komende jaren immers alsnog doen.’

Gaat de droogte voor blijvende schade aan het gemeentelijk groen zorgen?
‘Stadsbomen hebben het sowieso moeilijk. Steden raken steeds verder volgebouwd, de uitstoot van het verkeer. Een incidentele hete en droge zomer zoals deze, die zullen ze wel overleven, al merk je nu al meer bladuitval. Maar de verwachting is dat het geen incident is en dat dergelijke zomers veel vaker gaan voorkomen. Daar moet je als gemeente wel op anticiperen. Investeer in een goede standplaats voor de boom bij omvorming of renovatie van een straat. En vermijd overtollige verharding’
 
Hoe? Palmbomen planten in plaats van populieren?
‘Het gaat om de diversiteit van het bomenaanbod. Hoe diverser, hoe beter. Ook met het oog op de andere natuurwaarden en het vermijden van uitval door boomziekten en plagen. Daarnaast kan groen in de stad eraan bijdragen om het water, als dat eenmaal valt, langer vast te houden. Bedenk dat bomen en groen in hittegolven een belangrijke rol spelen bij het koel houden van de stad. Als de watervoorziening niet op orde is, werkt dit ook minder goed. Dus houd ook daarmee rekening bij de inrichting van nieuw groen in de stad, of de vervanging van het bestaande groen.’