Vooral oog voor de kleintjes

Fraudebestrijding in Nederland

Hoewel De Koning zich niet waagt aan berekeningen, kan uit zijn boek worden begrepen dat er jaarlijks voor miljarden euro’s fraude plaatsvindt. Soms met duidelijke slachtoffers, maar ook door fraude die ons alle raakt in de vorm van belastingontduiking of misbruik van subsidies en uitkeringen. Als al deze fraudebedragen bij elkaar worden geteld, moet worden gedacht aan meerdere procenten van ons nationaal inkomen. Als dat klopt en de schatkist 5 procent inkomsten derft, zou een gigantische belastingverlaging en koopkrachtverbetering denkbaar zijn bij afwezigheid van fraude. Maar dat is een illusie.

De omvang van fraude noopt wel tot bezinning en een reële visie op het voorkomen en bestrijden ervan. Het boek is daarom een welkome poging om het belang van fraude(bestrijding) te erkennen en patronen te herkennen. Tegelijkertijd legt het de vinger op de zere plek door er op te wijzen dat we blijkbaar fanatieker zijn in het bestrijden van sommige fraudes – zoals uitkeringsfraude – dan van andere fraudes. Dit terwijl we als samenleving en publieke sector door fraude bij inkoop, kartels, aanbesteding en meer misschien wel evengrote schades lijden. Een opmerkelijke passage betreft de manier waarop de combinatie ‘Robin Linschoten’ en ‘fraude’ op Google hits oplevert. Wie dit sorteert op ‘oudste eerst’ ziet een jong Kamerlid die zich hard maakt voor een strikte handhaving van regels en actieve bestrijding van fraude met uitkeringen. Wie de ‘jongste zoekresultaten’ bovenaan zet, leest verslagen uit de rechtbank van een gevallen politicus die tot verbijstering van alle aanwezigen verklaart er geen weet van te hebben dat hij zelf aangifte moest doen voor de omzetbelasting en daardoor jarenlang over tonnen ontvangsten geen 21 procent btw heeft afgedragen. Dit soort casusbeschrijvingen maken het boek tot aanstekelijke literatuur, uitstekend te verteren tijdens een warme zomeravond.

Citaat uit het boek:
‘Natuurlijk frauderen vrouwen ook, maar veel minder dan mannen.’

Vriendjespolitiek. Fraude en corruptie in Nederland, Bart de Koning, AUP, 2018 21,99 euro