Doen wat je moet doen

Wat gebeurt als een gemeente niet doet wat ze moet doen? Als ze, zoals dat heet, haar taak verwaarloost? Een van de mogelijkheden die de provincie in dat geval heeft, is dat zij zo’n verplichte taak uitvoert namens de gemeente – en op kosten van de gemeente.

Dat staat in de Gemeentewet, artikel 124. Uiteraard bestaat er net zo’n regeling in de Provinciewet als een provincie niet doet wat ze moet doen. Een van de mogelijkheden die het rijk in dat geval heeft, is zo’n verplichte taak uit te voeren namens de provincie – en op kosten van de provincie. Het is goed en logisch dat deze regelingen bestaan. Zo hebben de inwoners van elke gemeente en elke provincie de zekerheid dat hun gemeente en provincie doen wat ze moeten doen.

De provincies zitten knel

Taakverwaarlozing is dus goed geregeld, zolang absoluut duidelijk is dat een gemeente of provincie niet doet wat ze moet doen. Maar wat als het twijfelachtig is of een gemeente al dan niet verplicht is iets te doen?

Dan zitten de provincies knel. Aan de ene kant: als de provincie de taak dan toch uitvoert namens de gemeente, dan loopt ze het risico dat ze de kosten níét vergoed krijgt van de gemeente – waarschijnlijk dan na een lange gerechtelijke procedure. Dat financiële risico wil de provincie niet lopen. Aan de andere kant: als de provincie in zo’n twijfelgeval de taak niet uitvoert namens de gemeente, dan loopt de provincie het risico dat het rijk oordeelt dat de provincie nalatig is.

Dan gaat het rijk doen wat volgens hem de provincie had moeten doen, namelijk de taken van de gemeente uitvoeren. Dat is dan, let wel, op kosten van de provincie! Dat financiële risico willen de provincies evenmin lopen. Voor dit knelpunt moet een oplossing komen. Een garantiefonds of zoiets. Te regelen door de provincies onderling, want het is hun taak om te zorgen dat de gemeenten alle verplichte gemeentelijke taken uitvoeren.

Zodat elke provincie in volledige bestuurlijke onafhankelijkheid zelfstandig kan oordelen of het een verplichte gemeentelijke taak al dan niet moet overnemen. Zonder druk van het rijk. Zodat de provincie ook in volledige financiële onafhankelijkheid kan oordelen of ze een gemeentelijke taak moet overnemen, zonder de dreiging dat de kosten ervan uiteindelijk bij de provincie blijven.