‘Er wordt wederom bezuinigd!’

In en rond de traditionele G4-lunchbijeenkomst op Prinsjesdag in Hotel des Indes in Den Haag blijkt dat bestuurders van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht klaar zijn met de instabiliteit in het landsbestuur en meer helderheid, duidelijkheid en dapperheid verwachten van een nieuw kabinet. Binnenlands Bestuur tekende de volgende reacties op:

Wethouder Dennis de Vries, (Utrecht, PvdA, o.a. jeugdzorg):

'We vinden het goed nieuws dat het kabinet in de Miljoenennota middelen heeft gereserveerd om de tekorten in de jeugdzorg over 2023 en 2024 te compenseren. Dat biedt de basis om samen weer vooruit te kijken. Maar we zijn er nog niet. Veel te veel kinderen en jongeren doen in Nederland een beroep op jeugdzorg. Om het tij te keren moeten we de onderliggende problemen aanpakken: armoede en wachtlijsten in de volwassenen-ggz, waardoor ouders met psychische problemen geen hulp krijgen en kinderen in de knel raken. Niet de problemen van het kind moeten dus centraal staan, maar de context waarin het kind opgroeit.

Dat uitgangspunt was voor kabinet en Kamer reden om te kiezen voor een radicaal andere richting in de jeugdbescherming. Uit experimenten in proeftuinen bleek dat regionale veiligheidsteams dergelijke problemen veel beter en efficiënter het hoofd bieden.

Gelukkig reserveert het kabinet volgend jaar een bescheiden bedrag om te starten met die transitie. Hopelijk geeft een nieuw kabinet hier meer prioriteit aan. Want iedere dag dat het langer duurt, leidt een niet-functionerend systeem tot hele grote problemen voor kinderen, jongeren, hun ouders en professionals. Dat kan en moet echt anders.'

Wethouder Susanne Schilderman (Utrecht, D66, financiën):

‘Gemeenten krijgen nog steeds onvoldoende compensatie van het rijk voor de taken die zij moeten uitvoeren. Dat is een feit en dat blijft helaas een feit. Daar hebben alle gemeenten last van en de gevolgen zijn voelbaar voor de inwoners. Denk aan hogere lokale lasten, minder handhavers, bezuinigingen op zwembaden en bibliotheken. Het is zorgelijk dat het demissionaire kabinet geen extra maatregelen neemt om de dreigende tekorten in 2028 af te wenden.

Utrecht staat er momenteel stabiel voor en heeft dankzij stevige ingrepen de begroting voor de komende jaren op orde. Maar als snelgroeiende stad worden we extra hard geraakt door de teruglopende rijksfinanciering, terwijl we juist moeten investeren in woningbouw, duurzaamheid en kansengelijkheid. Het was mooi geweest als het demissionaire kabinet vandaag al een stap in de goede richting had gezet, in de vorm van een structurele oplossing. Dat is niet gebeurd, maar laat het dan een onontkoombare opdracht zijn voor het volgende kabinet.’

Wethouder Hester van Buren (Amsterdam, PvdA, financiën):

‘Het nieuwe kabinet moet écht grondig kijken naar de taken die gemeenten hebben en het geld dat ze daarvoor krijgen. Dat is nu niet in balans. De rijksoverheid lijkt te vergeten dat gemeenten voor dezelfde mensen werken. Het eindeloze gesoebat over het financiële ravijn helpt niemand. Nu blijft het stutten en repareren, terwijl gemeenten zekerheid nodig hebben. Geef gemeenten poen voor wat ze doen.’

Wethouder Melanie van der Horst (Amsterdam, D66, verkeer, vervoer en luchtkwaliteit, openbare ruimte en groen, water):

‘We staan voor enorme uitdagingen. Taken zijn bij gemeenten belegd. Daarvoor hebben we hulp nodig uit Den Haag en die komt steeds niet. De samenwerking met het kabinet was ingewikkeld. Samen met de Haagse burgemeester Jan van Zanen hebben we ons ingezet om de bezuinigingen op het openbaar vervoer te stoppen. Dat was een foutje van het kabinet, maar leken ze niet te herstellen. Ik ben blij dat dat is gelukt. Er zijn dus lichtpuntjes.

Verder zijn we vooral in afwachting. Investeringen in infrastructuur blijven achter en projecten zijn uitgesteld. Het gaat niet alleen om de nieuwe projecten. Meer investeren in infrastructuur is ook nodig voor woningbouw. Dat is het probleem. Als je daar niet in investeert, dan komt het niet van de grond.

We hebben altijd geprobeerd samenwerking te zoeken met het kabinet, maar met twee PVV’ers op I&W was dat heel ingewikkeld. Er gebeurde niks. Het was niet alleen niet willen, maar ook niet kunnen. Nu zien we wel verbetering, maar nu kunnen ze niks meer. Wel hebben we dus samenwerking gezocht op het openbaar vervoer en met resultaat.

Een volgend kabinet zie ik dat graag structureel voor het openbaar vervoer regelen, want anders moeten de tarieven omhoog of moeten we lijnen schrappen, en dan vooral in de regio. De regio zou dan meer worden afgesneden van de stad. Onze angst is dat dat nog gaat gebeuren. Als je op dat punt niks doet, jaag je mensen de file in.
Ik baal ook van het terugdraaien van de accijns op benzine. Dat kost heel veel geld en dient geen duidelijk doel. Sommige mensen hebben het nodig, maar de meeste niet. Nu veroorzaakt het kabinet nog meer files. Treinkaartjes goedkoper maken is goedkoper.’

Wethouder Eelco Eerenberg (Utrecht D66, ruimtelijke ordening, onderwijs, volksgezondheid):

‘In de Troonrede werd gesproken over bouwen en de nieuwe Nota Ruimte. Mensen die zorg nodig hebben, hebben zorgen over hun woonsituatie. Dat is niet alleen een straatje erbij, maar je moet dat ook groot neerzetten. Ik vond het mooi dat dit dominant als zorg in het dagelijks leven werd neergezet. De Nota Ruimte is belangrijk voor ons, want we willen 75.000 woningen bouwen in Rijnenburg, de A12-zone en in Merwede, samen met Nieuwegein. Maar daar hebben we wel het rijk voor nodig. Een van de randvoorwaarden is investeren in infrastructuur.

Meer als mens vind ik dat we de Nederlandse traditie van dingen samen doen, onze poldercultuur, elkaar wat gunnen, in de schoenen van de ander gaan staan, niet moeten verliezen of vergeten. Het gaat steeds meer over het eigen gelijk. Kunnen we niet gewoon samenwerken tot norm verheffen?

Ik vind dat ook de belangrijkste opgave van het nieuwe kabinet: samenwerken. En dat het durft om oplossingen voor problemen te geven. Ga ervoor staan. Het landsbelang moet voorop staan in plaats van de volgende verkiezingen.’

Wethouder Robert van Asten (Den Haag, D66, o.a. stedelijke ontwikkeling en volkshuisvesting):

‘Het verhaal over elkaar de hand reiken was mooi, en dat er plannen voor de aanpak van stikstof nodig zijn. Alleen is er niets uit hun handen gekomen. Nu wordt er mooi gesproken, maar ik kan er niet zoveel mee. Er is nu 2 miljard voor de stikstofaanpak, maar dat was een veel groter pakket. Dat wordt naar een volgende coalitie geschoven. Een goede aanpak van stikstof is belangrijk voor Den Haag, want dan kunnen we meer woningen bouwen. Maar het is ook belangrijk voor verzwaring van het elektriciteitsnet en de drinkwatervoorziening. Natuurvergunningen worden nu niet afgegeven. We zijn als stad helemaal omsloten met Natura 2000-gebied. Stilstand is funest.

Stikstof is de basis om beleid te kunnen maken. De woningbouw ligt deels stil vanwege die vergunningen. Als die er zijn, kan er gebouwd worden. Ook in uitleggebieden kunnen we dan doorgaan met bouwen. De Nota Ruimte wordt niet meer behandeld in deze Kamer. Die vraagt om extra inzet op netcongestie en investeringen in het openbaar vervoer. Die bezuiniging is nu voor een jaar van tafel en doorgeschoven naar een volgend kabinet. Ik ben blij dat de bezuiniging niet al volgend jaar ingaat, maar het is toch voor een klaarblijkelijke fout… Als je de automobilist voor 1,3 miljard tegemoetkomt, maar niets doet voor het openbaar vervoer, waar veel meer mensen met weinig geld gebruik van maken, dan is dat tekenend voor dit kabinet.

Ik zie na de verkiezingen graag een breed middenkabinet. Dat is mooi voor de stabiliteit. Een kabinet dat beleid uitstippelt, maar ook keuzes maakt. Dat maakt je niet meteen populair, maar je weet dan wel waar je aan toe bent: investeerders in de woningmarkt, boeren, ondernemers. Daar wacht iedereen op. Onzekerheid maakt mensen chagrijnig. Uiteindelijk wordt helderheid gewaardeerd. Helder zijn kan ook betekenen: er is geen geld voor, maar we maken wel een eerlijke keuze. Niet alles kan. Maar die 20 miljard investeren voor het onderhoud van infrastructuur, zoals bruggen, moet wel gebeuren.’

Wethouder en locoburgemeester Marjolein Moorman (Amsterdam, PvdA, jeugdzorg):

‘Het was een korte troonrede, passend bij de demissionaire status van dit kabinet. Het laat helaas ook zien dat we vanwege de instabiele politieke situatie te maken hebben met stilstand. Het is goed dat de koning in de Troonrede heeft gezegd dat de dagelijkse zorgen van mensen geen pauzeknop hebben. Positief is ook dat expliciet is benoemd dat samenwerking gezocht moet worden met gemeenten om oplossingen voor burgers te bieden. Een andere positieve noot is dat de bezuiniging op de vervoerregio’s van Amsterdam en van Rotterdam-Den Haag wordt geschrapt.

Jammer, maar tekenend, is dat er in de Troonrede niks over onderwijs is gezegd, behalve dat kinderen basisvaardigheden moeten leren. Dit laat zien dat onderwijs laag op de politieke agenda staat van dit kabinet. We zijn wel blij dat de bezuiniging op de kansenregeling wordt teruggedraaid. Tegelijk blijven alle andere onderwijsbezuinigingen staan, zoals het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid, school en omgeving en de brede brugklas. Hier zijn de meest kwetsbare leerlingen, waarvan veel wonen in onze steden, de dupe van. Op het gebied van Jeugd zien we dat het kabinet de afspraken nakomt.

Ik zie in de begroting trouwens ook staan “Maar het ministerie moet wél extra bezuinigen. Er is vanaf komend jaar minder geld om scholen en culturele instellingen te compenseren voor hogere energiekosten en huisvestingskosten. Ook is er vanaf 2029 minder geld voor bonussen voor leraren.” Er wordt dus wederom bezuinigd! Voor de overige maatregelen moeten we de begroting nog bestuderen.
Een volgend kabinet moet fors investeren in onze sociale voorzieningen, onderwijs, armoedebeleid. De meest kwetsbaren moeten weer prioriteit krijgen. Het sociaal minimum moet omhoog, zodat mensen voldoende inkomen hebben om in hun dagelijkse uitgaven te voorzien, zonder dit met allerlei toeslagen en onzekerheid bij elkaar te schrapen.’

Wethouder Tim Versnel (Rotterdam, VVD, werk & inkomen, arbeidsmigranten, Nationaal Programma, Rotterdam-Zuid):

‘Het is goed dat de koning begon met de politieke onzekerheid, een sluier over het land. We ervaren in Rotterdam echt dat er al te lang geen grote knopen zijn doorgehakt. Die onzekerheid is een factor in onze economie, want we merken de gevolgen in de haven. Investeringen die nodig zijn voor onze concurrentiekracht en voor verduurzaming liggen stil of zijn gestopt. Dat heeft te maken met de huidige politieke situatie in Den Haag. Je ziet dat ook rond migratie. De toestroom van arbeidsmigranten gaat door en drukt op de leefbaarheid in de wijken. Er zijn zorgen over wonen, werk en wijk. Dat is iets anders dan dat het ook terugkomt in begroting.

Rotterdam is blij met het terugdraaien van de CO2-taks voor bedrijven. We hopen dat de investeringen nu loskomen. Dat moet niet alleen zorgen voor de concurrentiestrijd met andere havens, maar er ook voor zorgen dat we de eerste groene haven zijn in 2050. Bedrijven moeten voelen dat je in Nederland goed zit met je investering, dat zij hier hun toekomstige industrie neerzetten.

Verder zien we dat er wordt geïnvesteerd in de nieuwe stadsbrug om de wijken Kralingen en Feyenoord te verbinden. Ook het jaar uitstel van de bezuinigingen op het openbaar vervoer is positief, met de aanzienlijke kans dat het helemaal van tafel is. We willen meer ruimte voor groen en minder ruimte voor de auto, maar dan moet er wel een beter alternatief zijn voor de auto: beter openbaar vervoer dus. Als je er meer in investeert, dan is ook de onzekerheid over de financiën van tafel.

Een volgend kabinet moet een kabinet van doorbraken zijn. Ambtelijk functioneert Den Haag wel goed. De oplossingen voor veel problemen liggen al klaar op de ministeries. Het is aan een volgend kabinet om het lef en de politieke wil te hebben om knopen door te hakken. Een kabinet met een breed draagvlak vanuit het midden. We moeten geen pendule-systeem krijgen van dan weer links en dan weer rechts, maar continuïteit en stabiliteit, want dan volgen de investeringen. Een welvarend land is gebaat bij een stevig en stabiel bestuur.’