Het dark web behoort tot de openbare bronnen die ambtenaren mogen gebruiken om de gegevens van bijstandsontvangers te controleren, maar onder een schuilnaam in contact treden met de burgers is niet toegestaan. Het zijn enkele saillante details uit de Handreiking Internetonderzoek die ambtenaren houvast geeft bij het online verzamelen van informatie in het kader van de Participatiewet.
Privémodus aan bij onderzoek bijstand
Het dark web behoort tot de openbare bronnen die ambtenaren mogen gebruiken om de gegevens van bijstandsontvangers te controleren, maar…
Open bronnen
Om vast te stellen of een bijstandsuitkering terecht is, mogen ambtenaren onderzoek doen en daarbij mogen ze gebruik maken van open bronnen. ‘Een open bron kenmerkt zich door het feit dat in beginsel iedereen er toegang toe kan krijgen’, staat in de handreiking. Tot de open bronnen behoren het internet dat via zoekmachines te vinden is, maar ook wat níet met zoekmachines te vinden is, zoals het deep web en het dark web (waar de informatie staat die niet is geïndexeerd en dus niet is te vinden met zoekmachines).
Inloggen
Voor sommige websites, zoals Facebook, moet men inloggen. Die websites gelden als open bronnen wanneer het verkrijgen van een account een (semi-)geautomatiseerd proces is en er geen groepen worden uitgesloten van registratie. Maar de informatie waarvoor een Facebook-gebruiker toestemming moet geven om het te zien, bijvoorbeeld door een vriendschapsverzoek te accepteren, is een afgeschermde bron.
Anoniem
Van ambtenaren mag niet verwacht worden dat ze hun privé-accounts gebruiken voor onderzoek, dus ze zullen zich op andere wijze dienen te registreren. Ze mogen de betrokken burger echter niet misleiden. ‘Om dergelijke misleiding te voorkomen is van belang dat er op geen enkele manier met de betrokken burger onder een schuilnaam wordt geïnteracteerd.’ Op sommige websites is te zien wie een profiel bezoekt, dus gebruik ‘de zogeheten privémodus of anonieme modus’.
Niet in dossier
De onderzoekende ambtenaren dienen ‘slechts gegevens te verzamelen die noodzakelijk zijn voor het vaststellen van het recht op bijstand van de betrokken burger’. Het moet betrekking hebben op de belanghebbende, de informatie moet relevant en betrouwbaar zijn, er moet een bewijskopie worden gemaakt en informatie die niet relevant is ‘slaat u niet op en neemt u niet op in het dossier’.
Niet bij voorbaat ingrijpender
Het onderzoek mag niet ‘stelselmatig’ zijn en om te bepalen of dat zo is, heeft de commissie Koops enkele factoren onder elkaar gezet. Is het bijvoorbeeld noodzakelijk om alle gegevens op te slaan, zijn het geen bijzondere persoonsgegevens, wat is het doel van de zoekactie, wat is de manier van zoeken en hoe geavanceerd is de zoekactie? ‘Hoewel het internet vragen oproept en ons vaak waakzaam maakt voor privacy-inmengingen,’ concludeert de VNG, ‘is het niet bij voorbaat zo dat de inmenging ingrijpender is dan met de meer traditionele onderzoeksmiddelen.’
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Privé-modus en darkweb zijn toch wel essentieel andere dingen. De auteur haalt wat door elkaar. Ja, Facebook heeft een .onion adres wat je met een toepasbare browser kan bezoeker. Geen cookies opslaan met incognito/privé-modus != een (semi) ontraceerbare query via (bijvoorbeeld) TOR.
Los daarvan lekker belangrijk. Als een uitkeringsgerechtigde pronkt met dure aankopen terwijl deze dat formeel niet hoort te hebben kan je daar wat mee doen. Het is immers geen belastinggeld dat de rijken wegsluizen :)
In de inclusieve samenleving geldt het motto 'iedereen telt mee'. In wereld van de bijstand geldt ook zoiets: iedereen is verdacht. Grasduinen op internet (facebook, marktplaats en wat al niet meer) met een setje namen uit bestand van mensen die in een straat wonen die uit 'data-gedreven' onderzoek als een straat met een hoog-fraude risico is gerold: het mag niet alleen, het moet ook nog. De bijstand is een valkuil: iets te uitbundig op Facebook zetten dat je een nieuwe fiets hebt, en je bent de sjaak. Tenzij je op Facebook ook je huishoudboekje publiceert. Want dat is waar we naar toe 'rommelen': in de bijstand betekent: alles maar dan ook alles op Facebook; zo niet dan ben je verdacht.
Weer iets geleerd. Dat ik zulke collega's heb. De energie die je hiervan krijgt (of misschien al hebt), moet wel erg dark zijn.