Privacy-vraagstuk rond decentralisaties ligt weer bij gemeenten

Privacy is onderkend als stevige hobbel bij de informatieuitwisseling die de decentralisaties met zich meebrengen. De barrière moest landelijk worden geslecht, maar de rijksoverheid legt nu de bal wat dat betreft weer bij de gemeenten.

Nuancering
Léon Sonnenschein, voorzitter van de interdepartementale werkgroep die de privacy in het sociaal domein tegen het licht heeft gehouden, stelde op een 'werkconferentie' over informatievoorziening in dat domein in Enschede afgelopen week dat het politieke beeld over ongebreidelde informatieuitwisseling allereerst nuancering behoeft. "Het gaat niet om alle burgers, maar om de drie procent multiprobleemgevallen die om de aanpak '1 gezin, 1 plan, 1 regisseur' vragen."

Gewoon de Wbp
Voor die beperkte groep gaat de overheid niet 'zwaar inzetten op richtlijnen', zegt hij. "We gaan wel ruimte creëren voor gemeenten en richting geven aan de praktijk." De Wet bescherming persoonsgegevens blijft gewoon leidend. 'Hergebruik van gestandaardiseerde gegevens voor standaardprocessen en voorzieningen is geregeld in de betreffende materiewetten en AMVB’s op basis van wederkerigheid', luidt het tweede kernpunt uit de 'Beleidsvisie gegevensdeling en privacy in het sociaal domein'. Daarnaast moeten gemeenten praktische hulp krijgen bij het ontwikkelen van nieuwe werkwijzen die de bestaande privacyregels in acht nemen. Ook 'niet meer vragen dan daadwerkelijk nodig is', het 'versterken van de rechtspositie van de burger' en verantwoording door het college zijn in de visie opgenomen.

VISD vroeg om meer
De gekozen weg contrasteert nogal met de conclusies uit de vorig jaar uitgevoerde Verkenning Informatievoorziening Sociaal Domein (VISD). Enkele citaten daaruit: 'De huidige versnipperde wetgeving biedt een weinig solide basis voor de toekomst, als alle gemeenten, al dan niet in regioverband, integrale aanpakken in het sociaal domein gaan vormgeven.' en '' Een wettelijke grondslag voor gegevensuitwisseling en vroegsignalering over de domeinen van werk, zorg, jeugd en onderwijs heen, ten behoeve van de regisseursfunctie, ontbreekt.' De VISD besloot op dit punt met de aanbeveling een 'eenduidige grondslag' te creëren voor gegevensuitwisseling ten behoeve van regie en vroegsignalering. 'Benoem dit als publiekrechtelijke verantwoordelijkheid in algemene wetgeving (met doorvertaling naar de andere materiewetten via een wijzigingswet). Omschrijf daarbij zo eenduidig mogelijk de (scope van de) regietaak (middellange en lange termijn).'

Gezamenlijke zoektocht

Daar lijkt het in de (concept-)beleidsvisie niet van te komen. De interdepartementale werkgroep stuurt in ieder geval niet aan op overkoepelende wetgeving. 'Alleen het hoogstnoodzakelijke vastleggen en uitwisselen' dient het uitgangspunt te zijn, maar over verantwoordelijkheid en borging is de 'Beleidsvisie gegevensdeling en privacy in het sociaal domein' (die inmiddels is geopenbaard voor internetconsultatie) minder expliciet. Op een vraag hoe het dan zit met de zogeheten vroegsignalering, waarvoor gemeenten naar nieuwe methoden en systemen zullen zoeken (ter voorkoming van het ontstaan van multiprobleemgevallen), antwoordde Sonnenschein: "De vraag of er bijvoorbeeld al bij een baliemelding meteen een piep moet afgaan, is een hele lastige. We willen van gemeenten horen wat ze willen en dan bij het College Bescherming Persoonsgegevens kijken of dat kan. We zitten met elkaar in een zoektocht." Hij waarschuwt voor 'juridisering' van de privacydiscussie.

'Meer sturing'

De Privacy Barometer, een private club die meldt door BZK om commentaar gevraagd te zijn op de beleidsvisie, vraagt onder andere om 'meer landelijke sturing en controle'. "Lokaal geëxperimenteer met de privacy van burgers war het ook nog om bijzondere (medische) persoonsgegevens gaat, is niet acceptabel." Ook zou de burger altijd geïnformeerd moeten worden over het gebruik van zijn gegevens.

Helpdesk
Volgens Sonnenschein zijn er een helpdesk van VNG/KING en een 'ombudsfunctie' in de maak om gemeenten tezijdertijd te helpen bij vraagstukken rond privacy.