Demissionair kabinet wil NDS snel lanceren

Demissionair staatssecretaris Van Marum (BBB) wil de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) snel lanceren. Dat schrijft hij in een bericht op LinkedIn. Van Marum is sinds gisteren niet alleen verantwoordelijk voor het dossier Herstel Groningen, maar ook voor digitalisering en Koninkrijksrelaties.

‘Dat deze onderwerpen inhoudelijk verschillen, is duidelijk. Maar ik zie ook grote overeenkomsten: het draait om mensen, contact en samenwerken’, schrijft hij. In het bericht belooft hij de koers van voormalig staatssecretaris voor digitalisering Zsolt Szabó voort te zetten. Daarin staat de één-overheidgedachte staat centraal: inwoners en bedrijven hebben contact met dé overheid. ‘Dat moet het uitgangspunt zijn en blijven’, aldus Van Marum.

In de IT-branche is de aankondiging dat Van Marum het dossier digitalisering ‘erbij gaat doen’, met enige scepsis ontvangen. ‘Het is problematisch dat de coalitie ervoor kiest de staatssecretaris Diza niet te vervangen’, reageert Michiel Steltman, project lead bij ECP Platform voor de Informatiesamenleving. Hij trekt de harde conclusie dat digitalisering ‘een onbelangrijk dossier’ is. Hij ziet daarin ‘een symptoom van de staat van de politiek’. Daarbij wordt er enerzijds beloofd dat er simpele oplossingen zijn voor complexe problemen, stelt hij. En anderzijds is er ‘veel te weinig aandacht voor de inhoud en diepere lagen en structuren van de publieke sector en samenleving’.

In die diepere lagen zitten volgens Steltman de echte risico’s van verschillende problemen waar Nederland mee kampt. De voormalig directeur van de stichting DINL (Digitale Infrastructuur Nederland) somt op: zorg, stikstof, energie, wonen, maar ook soevereiniteit, digitale infrastructuur en IT in de publieke sector.

Urgentie

Marijn van Vliet, de huidige directeur van DINL, is wat minder somber gesteld. ‘Het belangrijkste is dat een aantal belangrijke dossiers niet stil komen te liggen. De urgentie voor het versterken van onze strategische autonomie in de cloud blijft groot. De noodzaak voor onze concurrentiekracht om te investeren in digitale infrastructuur zoals zeekabels, een AI-fabriek en cloud blijft groot.’

‘De nieuwe bewindspersoon moet nu, samen met de Tweede Kamer, doorpakken op het werk dat er ligt en de moties die zijn aangenomen uitvoeren.’ Dat betekent volgens hem dus doorpakken, wat officieel ook gebeurt nu digitale onderwerpen niet controversieel zijn verklaard. Dat doorpakken geldt voor Van Vliet ‘met name voor de Nederlandse Digitaliseringsstrategie en de herziening van het Rijksbreed cloudbeleid. Die zijn cruciaal om onze strategische autonomie en ons concurrentievermogen te versterken’.

‘Ook financieel zijn er op deze onderwerpen nog knopen om door te hakken. Het versterken van onze digitale infrastructuur in het publiek belang vereist ook investeringen van de overheid. Het zou zonde zijn als 2026 een verloren jaar wordt.’

Herstel Groningen, plus digitalisering

Ruud Alaerds, managing director van de Dutch Cloud Community, spreekt van ‘zware en urgente dossiers’ die nu liggen op het bureau van deze staatssecretaris, met bepaald niet veel digitalisering of ICT op zijn cv. Naast de NDS zijn dat volgens Alaerds ‘de problematische afhankelijkheid die de Nederlandse overheid heeft van niet-Europese providers’, de noodzaak ‘om snel onze eigen broek op te kunnen houden in een verslechterende geopolitieke context’, de versplintering van de overheid op het gebied van ICT, en tot slot ‘de noodzaak om te investeren in onze infrastructuur om de koppositie die Nederland aan het verliezen is in Europa niet in een verdere achterstand te zien ontwikkelen’.

De directeur van de branchevereniging zegt net als Steltman dat hij een ‘dedicated’ opvolger voor Zsolt Szabó had gewild. ‘Dutch Cloud Community had liever gezien dat er iemand honderd procent op de rol van staatssecretaris voor digitalisering benoemd was geweest. Wij vrezen dat deze veelomvattende portefeuille niet makkelijk zal zijn te combineren met andere ministeriële verantwoordelijkheden.’

Daarbij reikt de DCC wel een helpende hand aan BBB’er Van Marum. ‘Als vertegenwoordiger van de industrie staan wij echter klaar om met de heer Van Harum samen te werken om hem te helpen een succes te maken van zijn staatssecretariaat en snel concrete vooruitgang te boeken op de belangrijke thema's waar ons land mee te maken heeft.’

Grote schoenen

De opvolger van de opgestapte PVV-staatssecretaris Szabó heeft niet alleen veel op zijn bord liggen, maar daarbij ook grote schoenen om te vullen. Steltman meent dat de wel digitaal ervaren Szabó goed op weg was met het veranderen van denkbeelden die heersen bij de overheid. De door Steltman geschetste kernproblemen werden voor de vorige bewindsman voor digitalisering aangepakt.

‘Zie zijn inzet op standaardisatie en harmonisatie, op versterking van kennis voor de regie en kerntaken, en al sinds zijn aantreden de inzet op aanpakken van het ‘IT-huis van Thorbecke’.’ Volgens Steltman worden Szabó’s visies wel breed gedeeld, maar is de hoe-vraag nog maar net aan de orde gekomen en zijn er nog veel vragen en zaken doorgeschoven.

‘Maar nu even niet’

‘Wie gaat bijvoorbeeld de centrale functies regisseren? Er is weinig vertrouwen in de rol van BZK, dat zelf ook nog middenin de verandering van IT-cultuur en -denkbeelden zit. Wie ziet toe op de verandering van IT-cultuur in de breedte? Wie gaat iets doen aan de inkoopproblematiek? Zonder vervolg op coördinatie en regie is de kans levensgroot dat iedereen weer terugvalt in de dagelijkse gang van zaken’, waarschuwt hij. Belangrijke zaken als de NDS, maar ook kwesties als soevereiniteit, ‘blijven dan liggen als mooie vergezichten ‘maar nu even niet’.’