AI en de soevereine cloud

Auteur kennisbijdrage: Razo van Berkel - AI-engineer bij afdeling Data en Innovatie van Centric Digitale Overheid.

Om als overheid op een verantwoorde en veilige manier AI te gebruiken, moet die aan een aantal voorwaarden voldoen. Een paar van deze voorwaarden zijn extra relevant in deze tijd van geopolitieke spanningen. Organisaties willen niet meer (te) afhankelijk zijn van niet-Europese leveranciers en zijn daarom op zoek naar alternatieven. Dat geldt zeker ook voor de overheid. Maar wat betekent dit voor de AI die je als overheid wilt gebruiken? Twee dingen zijn hiervoor belangrijk: de cloudomgeving waar de AI-toepassing draait en het AI-model dat je gebruikt.

Onafhankelijkheid is belangrijk

Om afhankelijkheid van een specifieke cloudaanbieder te voorkomen, moet GOV-AI cloudagnostisch zijn. Dat betekent dat je niet gebonden bent aan een specifieke cloud en dus altijd kunt switchen van aanbieder. De vraag naar digitale soevereiniteit geeft hieraan een extra dimensie: organisaties willen minder afhankelijk worden van niet-Europese aanbieders, ook als het gaat om het gebruiken van AI vanuit de cloud. Als Centric komen we aan die vraag tegemoet met een volledig Nederlandse cloud, waarmee we de digitale soevereiniteit borgen. Dat betekent onder meer dat data in deze cloud uitsluitend wordt opgeslagen in Nederlandse datacenters, buiten het bereik van buitenlandse wetgeving zoals de Amerikaanse Cloud Act.

Wat geldt voor de cloud, geldt ook voor de AI-modellen die worden gebruikt. Zoals taalmodellen (LLM). Die toepassing moet LLM-agnostisch zijn, zodat deze niet gebonden is aan een specifiek taalmodel. Dit heeft een aantal voordelen: je kunt makkelijk overstappen als er een geavanceerder taalmodel beschikbaar komt. En je kunt switchen als de aanbieder van een taalmodel niet meer past bij jouw organisatiedoelstellingen, of misschien door (geo)politieke overwegingen niet meer voor jou beschikbaar is.

Het is nu al mogelijk om clouddiensten te gebruiken vanuit een Nederlandse of Europese cloud. Waarom gebruiken dan nog zoveel organisaties de diensten van veelal Amerikaanse partijen, de zogeheten hyperscalers? Partijen als Amazon en Microsoft domineren deze markt; samen hebben ze meer dan 50% van de markt van cloudinfrastructuur in handen. Vaak wordt gedacht dat deze aanbieders goedkoper zijn dan Europese spelers, maar dat blijkt niet altijd het geval. De prijsverschillen tussen cloudproviders zijn fors en de grote Amerikaanse partijen zijn soms wel vier tot tien keer duurder dan de Europese (als je daar meer over wilt weten, kijk dan op deze website waar je alle cloudproviders kunt vergelijken).

Een andere reden voor de dominantie van de hyperscalers is hun grote dienstenaanbod. Dat lijkt makkelijk, want je kunt alles bij één partij halen. Maar heb je die diensten allemaal nodig? Zeker voor kleinere organisaties is dat zeer de vraag. Ik vergelijk het wel eens met koken. Kies je voor een pakje waar alles in zit, of zoek je zelf de ingrediënten bij elkaar? Het laatste is meer werk, maar waarschijnlijk goedkoper en vaak gezonder en lekkerder. Het is bovendien toekomstvast: als de kant-en-klare pakjes niet meer worden verkocht, dan kun je nog steeds dat lekkere gerecht maken. Het is misschien een wat eenvoudige vergelijking, maar ik denk dat dit ook geldt voor clouddiensten.

De toepassingen zijn er, doe er je voordeel mee!

Het is best te begrijpen dat we de afgelopen jaren afhankelijk zijn geworden van een aantal grote, Amerikaanse aanbieders van clouddiensten en, sinds kort, AI-toepassingen. Maar nu we ons realiseren dat die afhankelijkheid wel erg groot en risicovol is, is het goed om te weten dat er alternatieven beschikbaar zijn. Zoals de soevereine cloud die we aanbieden, en ons Mynte GOV-AI platform. We geven daar sinds kort wat meer ruchtbaarheid aan, misschien ziet u onze berichten daarover voorbijkomen. We gaan de specifieke toepassingen die we ontwikkelden op Mynte, voor het voetlicht brengen. Zoals een installatie van grote taalmodellen voor generatieve AI binnen de eigen organisatie, zeg maar onze eigen variant van Microsoft Copilot.

Het zijn bestaande toepassingen, die je zo in je organisatie kunt inzetten. Er zijn er meer, van ons en van andere Europese aanbieders. We zullen in de nabije toekomst niet helemaal onafhankelijk worden van de grote, Amerikaanse spelers. Maar we kunnen wel grote stappen zetten om die afhankelijkheid te verkleinen. Ook en misschien wel juist op het gebied van GOV-AI. De toepassingen zijn er, dus doe er je voordeel mee!