Op weg naar herziening van het Europese aanbestedingsrecht: inzichten vanuit wetenschap én praktijk
De Europese Commissie publiceerde de voorlopige bevindingen van de consultatie over de Europese aanbestedingsrichtlijnen.
Op 15 mei 2025 publiceerde de Europese Commissie de voorlopige bevindingen van de consultatie over de Europese aanbestedingsrichtlijnen. Uit die analyse blijkt dat bijna de helft van de respondenten de richtlijnen niet langer relevant en effectief acht. Veel respondenten gaven aan dat de regels te weinig flexibiliteit bieden, te complex zijn en onvoldoende ruimte scheppen voor maatschappelijk verantwoord inkopen. Slechts een minderheid ziet daadwerkelijk meer concurrentie of meer mkb-deelname als resultaat van de huidige richtlijnen.
Open Avonden
Ben je geïnteresseerd in een van onze opleidingen en wil je graag meer informatie?
Meld je dan aan voor één van onze Open Avonden.
Prof. mr. Chris Jansen, mr. dr. drs. Erik Plas en mr. dr. Tim Robbe MPA van Het Centre for Public Contract Law & Governance van de Vrije Universiteit Amsterdam leverden in deze consultatie een eigen bijdrage. Deze inbreng vloeit voort uit academisch werk dat is neergeslagen in drie recente publicaties: Optimizing Public Interests through Competitive Tendering (Cambridge University Press 2025, onder redactie van Jansen, Van Ommeren, Wolswinkel en Arrowsmith), Wezenlijke wijziging in het aanbestedingsrecht (het proefschrift van Plas, 2023) en Verdelingsrecht en democratische rechtsstaat (het proefschrift van Robbe, 2024). Daarbij is systematisch gebruikgemaakt van inzichten uit tientallen jaren praktijkervaring, onder meer via de langstlopende leergangen, cursussen en masterclasses aanbestedingsrecht in Nederland.
Open Avonden
Ben je geïnteresseerd in een van onze opleidingen en wil je graag meer informatie?
Meld je dan aan voor één van onze Open Avonden.
De VU-inbreng biedt geen samenvatting van bestaande opinies, maar presenteert een zelfstandige analyse van de tekorten in het huidige aanbestedingsrecht en zet concrete voorstellen uiteen voor verbetering.
Informatiesessies
Meer weten over de leergangen die starten komend najaar? Schrijf je hier in voor de kosteloze informatiesessies.
De richtlijnen schieten tekort in effectiviteit
De richtlijnen verhogen de transparantie van aanbestedingen, maar realiseren de overige doelstellingen nauwelijks. Grensoverschrijdende mededinging blijft beperkt, het mkb krijgt nog steeds geen structurele toegang tot opdrachten en de procedurele complexiteit stijgt na elke herziening. Aanbestedende diensten kiezen massaal voor de standaardprocedures, juist omdat de zogenoemd flexibele procedures in de praktijk nauwelijks toepasbaar zijn.
Informatiesessies
Meer weten over de leergangen die starten komend najaar? Schrijf je hier in voor de kosteloze informatiesessies.
Deze uitkomsten sluiten aan bij de constatering uit de consultatie van de Commissie: 54% van de respondenten vindt de regels niet eenvoudiger geworden, 49% noemt ze onvoldoende flexibel en 46% betwijfelt of de concurrentie is toegenomen.
Mededinging functioneert nu als doel in plaats van als middel
De Europese richtlijnen dwingen overheden om steeds via mededinging opdrachten te verlenen, ook als die route geen bijdrage levert aan publieke doelen. Daarmee ontstaat spanning met andere waarden: duurzaamheid, innovatie, sociale rechtvaardigheid en leveringszekerheid komen onvoldoende uit de verf wanneer elke opdracht via een standaardprocedure moet lopen.
De VU-inbreng benadrukt dat mededinging slechts één instrument vormt binnen een bredere gereedschapskist. Wetgever en rechter moeten mededinging dus benaderen als functioneel beginsel, niet als op zichzelf staand doel. Alleen dan ontstaat ruimte voor contextgericht handelen, gericht op maatschappelijke resultaten.
Maatwerk en integriteit sluiten elkaar niet uit
De richtlijnen geven overheden nu geen ruimte om een andere route te kiezen, zelfs niet wanneer dit maatschappelijk beter past. Toch kan maatwerk prima samengaan met strikte waarborgen voor integriteit, transparantie en gelijke behandeling. De bijdrage van de VU-delegatie schetst een kader waarin overheden opdrachten op andere manieren kunnen verlenen, zonder aan rechtsstatelijke vereisten in te boeten.
Deze aanpak vereist wel een andere inrichting van de regels. Niet de vorm van de procedure moet leidend zijn, maar de inhoudelijke rechtvaardiging voor de gekozen werkwijze, met oog voor context, opdrachtsoort en doelgroepen.
Contractuele wijzigingen: innovatie moet ruimte krijgen
Het huidige artikel 72 van Richtlijn 2014/24/EU richt zich op risicobeheersing en probleemoplossing. De VU-inbreng laat zien dat dit onvoldoende basis biedt voor het faciliteren van innovaties tijdens de uitvoering. In plaats van innovatie te blokkeren vanuit procedurele voorzichtigheid, pleit de bijdrage voor een positiever kader. Daarin krijgen partijen ruimte om innovatieve verbeteringen aan te brengen, zolang de maatschappelijke doelstellingen gediend blijven.
Ook begrippen als “algemene aard van de opdracht” en “netto-cumulatieve waarde van wijzigingen” missen nu de nodige helderheid. De bijdrage stelt voor om deze begrippen preciezer te definiëren en het wijzigingskader eenvoudiger toepasbaar te maken.
Rechtsbescherming begint in de voorbereidingsfase
Veel procedurefouten ontstaan in de voorbereidingsfase van een aanbesteding. Toch kunnen ondernemers in dat stadium zelden bezwaar maken. De huidige regels verplaatsen de rechtsbescherming naar het eind van het proces, vaak te laat om bij te sturen. De VU-inbreng pleit voor laagdrempelige mechanismen die tijdig signalering van fouten mogelijk maken. Denk aan onafhankelijke klachtenvoorzieningen of pre-klachtprocedures die ook zonder gerechtelijke stappen functioneren.
Wetenschap en praktijk in gezamenlijk spoor
Het Centre for Public Contract Law & Governance blijft zich actief inzetten voor verdere verbetering van het aanbestedingsrecht. Wetenschappelijk onderzoek, praktijkgericht onderwijs en beleidsadvies komen daarbij samen. De inbreng in de consultatie vormt daarvan slechts één momentopname. In publicaties, masterclasses en onderzoek blijven vragen centraal staan als: Hoe benutten overheden inkoop effectief? Hoe blijft regelgeving uitvoerbaar en rechtvaardig? En hoe maken we publieke waarde leidend in plaats van procedurele reflexen?
Professionals uit bestuur, beleid, praktijk en wetenschap kunnen bijdragen aan dat traject. Welke knelpunten vragen om analyse? Welke onderwerpen verdienen aandacht in onderwijs of publicaties? Welke inzichten kunnen helpen om het wetgevingstraject van de Europese Commissie verder te beïnvloeden?
Neem contact op via Tim Robbe. Deel wat van waarde is, stel kritische vragen en werk mee aan een toekomstbestendig aanbestedingsrecht dat ruimte geeft voor publieke ambities én rechtsstatelijke waarborgen.
Experts in Aanbestedingsrecht – dé autoriteiten van de VU Amsterdam
Over de auteurs
De drie auteurs van deze bijdrage zijn ervaren en bevlogen docenten aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Vrije Universiteit Amsterdam. Met hun diepgaande kennis en jarenlange praktijkervaring zijn zij toonaangevend op het gebied van het aanbestedingsrecht.
Zij verzorgen colleges binnen de langslopende en hooggewaardeerde postacademische leergangen:
- Aanbestedingsrecht voor inkopers
- Aanbestedingsrecht voor juristen
- Verdieping aanbestedingsrecht voor inkopers
Daarnaast verzorgen zij de Masterclasses Aanbestedingsrecht, die vier keer per jaar plaatsvinden, en de Actualiteitencursus Aanbestedingsrecht, die twee keer per jaar wordt aangeboden. Ook worden zij regelmatig ingeschakeld voor incompany-trainingen bij overheden en (semi)publieke instellingen.
Met hun combinatie van academische diepgang en praktijkgerichte aanpak bieden zij deelnemers niet alleen actuele kennis, maar ook direct toepasbare inzichten. Een unieke kans om te leren van de besten in het vakgebied!
Prof. mr. Chris Jansen: hoogleraar privaatrecht en co-director van het Centre for Public Contract Law & Governance (CPC) aan de Vrije Universiteit Amsterdam en raadsheer-plaatsvervanger in het Hof ’s-Hertogenbosch en het Hof Den Haag.
Mr. dr. drs. Erik Plas: universitair docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam en advocaat bij Infense advocaten. Hij heeft een proefschrift geschreven over de wezenlijke wijziging van overheidsopdrachten (Universiteit Leiden). Erik publiceert regelmatig en is medeauteur van Tekst & Commentaar Aanbestedingsrecht. Hij is ook gastdocent aan de Universiteit Twente.
Mr. dr. Tim Robbe MPA: partner bij en mede-eigenaar van Victor Advocaten. Hij voert daar een juridische en bestuurskundige adviespraktijk voor (semi)overheden. Hij schreef een proefschrift over de regels voor het verdelen van schaarse rechten en de democratische rechtsstaat (Vrije Universiteit). Tim is co-redacteur van de reeks ‘Juridische vragen in het sociaal domein’ die nu bij Boom verschijnt. Hij is tot slot research fellow bij de Thorbecke-leerstoel aan de universiteit Leiden.
Open Avonden
Ben je geïnteresseerd in een van onze opleidingen en wil je graag meer informatie?
Meld je dan aan voor één van onze Open Avonden.
Informatiesessies
Meer weten over de leergangen die starten komend najaar? Schrijf je hier in voor de kosteloze informatiesessies.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.