Werkstress in coronatijd? Stop op tijd

Corona burn-outs onder ambtenaren liggen volgens veel instanties – van vakbonden tot adviesbureaus – op de loer. Wat kan de werknemer zelf doen? Op tijd stoppen, en vooral, daarna even helemaal niet meer aan je werk denken.

‘Er is geen fysiek verschil meer tussen de thuisomgeving en de werkomgeving, waardoor het voor mij steeds lastiger wordt om ’s avonds en in het weekend het werk echt los te laten en echt te ontspannen…Vroeger ging ik na werktijd vanuit de fysiek herkenbare kantooromgeving in de auto of met de fiets naar huis. De verandering van omgeving was toen ook de trigger tussen werk en privé… Die is er nu niet meer en dat gaat mij ondertussen best opbreken…’

Noodkreet
Het is een noodkreet van een van de 4.000 respondenten die meededen aan het thuiswerk-onderzoek van de bestuurskundige Rick Borst van de Universiteit Utrecht in samenwerking met Binnenlands Bestuur. Centraal stond daarin de vraag of er door de Covid-19 crisis, aparte nieuwe werkstressoren zijn ontstaan, waardoor ook werkgevers bang moeten zijn voor corona burn-outs van hun werknemers.

Vijf werkstressoren
Borst identificeerde vijf nieuwe werkstressoren die door de coronacrisis hun intrede deden: digitale agressie door burgers, internetten voor privédoeleinden in werktijd – het zogeheten cyberslacken – , complexe burgerparticipatie in coronatijd, nalevingslast door de nieuwe regels en richtlijnen en ten slotte de zogeheten tele-pressure – de ervaren druk om snel op werkmail te reageren.

Met (digitale) agressie door burgers of andersoortige klanten en cyberslacking valt het volgens de respondenten erg mee. ‘Ambtenaren gaan bijvoorbeeld niet ineens meer webshoppen of voor de lol surfen op het internet’, aldus Borst. Wel interessant is dat ondanks de lage gemiddeldes, mannen sinds corona wel meer cyberslacking ervaren dan vrouwen, en dat medewerkers zich er vaker aan overgeven dan leidinggevenden.

De werkstressoren waar ambtenaren iets meer last van zeggen te hebben, zijn burgerparticipatie in de nieuwe situatie, de nalevingslast door de nieuwe regels en richtlijnen en tele-pressure.

Webshoppen
Cyberslacking blijkt voor veel ambtenaren juist voor lagere burn-out verschijnselen te zorgen. ‘Dat’, zo zegt Borst, ‘is eigenlijk niet zo verwonderlijk. Afleiding door webshoppen of voor de lol surfen kan belangrijk zijn om los te komen van het werk. Maar daarmee is cyberslacking tegelijkertijd ook niet direct helemaal oké. Het verlaagt immers nog steeds de bevlogenheid.’

Wat kunnen ambtenaren doen om beter te kunnen omgaan met de nieuwe werkstressoren? Veruit het belangrijkste is herstellen na het werk en dus niet te lang door te gaan. In theorie worden er vier herstelmogelijkheden onderscheiden. De eerste manier om te herstellen is via het vinden van uitdaging in andere activiteiten waarin je je kunt ontwikkelen en waarbij je nieuwe vaardigheden leert, zoals het volgen van een taalcursus of bijvoorbeeld vrijwilligerswerk.

Niks doen
Een tweede manier om te herstellen is simpelweg te ontspannen en niks te doen. Een derde manier is wat Borst noemt ‘autonomie voelen in je vrije tijd’ en ‘gewoon te kunnen doen waar je zin in hebt’. Een laatste manier is echt mentaal afstand nemen van het werk door daar op geen enkele manier aan te denken. Dat blijkt veruit de sterkste herstelstrategie om een burn-out te voorkomen.

Top vijf stressoren
1. Complexe burgerparticipatie in Covid-situatie

2. Nalevingslast nieuwe regels en richtlijnen

3. Tele-pressure -  druk snel op mail reageren

4. Cyberslacken - Privé-internetten in werktijd

5. Digitale agressie door burgers

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 5 van deze week (inlog)