Waterschapsbestuur is volwassen

Dat water er toe doet, valt met de optredende klimaatverandering niet meer te ontkennen. Het werk van de waterschappen is het afgelopen decennium aanzienlijk veranderd. Waar voorheen de waterschappen echt te typeren waren als een uitvoeringsorganisatie voor een specifieke taak, waarbij het bestuur nodig was ter controle en fiattering van de begroting en jaarstukken, is er vandaag de dag sprake van een complexe beheerorganisatie die veelvuldig in dialoog gaat met haar omgeving.

De vele opgaven die op de waterschappen afkomen, maken dat de bestuurlijke vraagstukken van waterschappen niet onder doen bij die van gemeenten en provincies. Zie bijvoorbeeld de herziening van de Europese richtlijn stedelijk afvalwater, die een enorme investering vereist in de afvalwaterketen en waarvoor afstemming nodig is met gemeenten en inwoners. Maar lees ook de kabinetsbrief uit november 2022, waarin is benoemd dat 'water en bodem sturend' moeten worden bij de ruimtelijke inrichting, voorwaar een sleutelrol voor waterschappen. In zeker zin groeit de beheerorganisatie door naar een ontwikkelorganisatie.

Dat werpt de vraag op of het nog langer is gerechtvaardigd om het bestuurswerk van waterschappen uit te sluiten van de automatische waardering die raadsleden, statenleden en leden van de Staten-Generaal wel ten deel valt. Ik ontdekte deze uitsluiting, toen ik me als dijkgraaf (en voormalig burgemeester) in de nasleep van de waterschapsverkiezingen afvroeg of er nog lintjes werden uitgereikt aan vertrekkende en lang dienende leden van het algemeen bestuur van het waterschap.

Tot mijn verbazing blijkt dat bij de herziening van het decoratiestelsel in 1995 de waterschappen nadrukkelijk werden uitgesloten van de automatische toekenning van een koninklijke onderscheiding, de lintjes dus. Natuurlijk kenden waterschappen in die tijd nog het personenstelsel, maar die situatie is inmiddels veranderd in een lijstenstelsel. Waterschapsbestuurders zijn volksvertegenwoordigers. Bovendien is de schaalgrootte waarin zij werken sterk onvergelijkbaar met destijds.

Mogen onze bestuursleden ook een lintje als zij vertrekken met een lange staat van dienst?

Ik neem u even mee. In 1955 waren er nog 2480 waterschappen en in 1995 waren het er nog 88. Die schaalvergroting en de daarmee samenhangende professionalisering maakt dat Nederland momenteel 21 waterschappen telt, die binnen een duidelijk afgebakend stroomgebied alle water gerelateerde taken ter hand nemen.

Voor het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier betekent dat de zorg voor de veiligheid van 1,17 miljoen ingelanden. HHNK beheert en onderhoudt 1.500 kilometer dijken, zuivert het afvalwater hetzelfde aantal inwoners via 15 rioolwaterzuiveringsinstallaties en zorgt voor voldoende schoon water is voor landbouw, natuur en recreatie via (cumulatief) 20.000 kilometer aan watergangen. De begroting van HHNK heeft in 2023 een omvang van 325 miljoen euro.

Onze koning heeft zich in het verleden al hard gemaakt voor goed waterbeheer en, mede door zijn aandacht, werd in 2000 het 2e Wereld Water Forum in Den Haag gehouden. Zijn inzet heeft mede geleid tot een verdere professionalisering van het Nederlandse beheer. Het bestuurswerk van de waterschappen, ook al zijn we een functionele democratie, doet niet onder bij het werk van onze medeoverheden. Daar hoort wat mij betreft dan ook een gelijke erkenning voor. 

Mogen onze bestuursleden dan ook een lintje als zij vertrekken met een lange staat van dienst?

Remco Bosma, dijkgraaf Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier