Het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) is ontevreden over het werk van vertrouwenscommissies. Ze blijken niet altijd goed zicht te hebben op de rol van de burgemeester.
‘Vertrouwenscommissies stellen burgemeester verkeerde eisen’
Binnen vertrouwenscommissies die de sollicitanten voor een burgemeestersfunctie selecteren, wordt soms te veel waarde gehecht aan een Haags…
De soap rondom de opvolging van burgemeester Thom de Graaf in Nijmegen ligt nog vers in het geheugen. Niet alleen lagen de namen van de kandidaten al weken op straat, vervolgens slikte de raad de voordracht van de vertrouwenscommissie niet. Nummer één Sharon Dijksma (PvdA) legde het in de stemming af tegen kandidaat Hubert Bruls (CDA). Zijn ervaring als bestuurder op lokaal niveau – hij is burgemeester in Venlo – werd toch iets belangrijker gevonden dan de Haagse ervaring van Tweede- Kamerlid Dijksma.
‘Binnen vertrouwenscommissies die de sollicitanten voor een burgemeestersfunctie selecteren, wordt soms te veel waarde gehecht aan een Haags netwerk’, meent NGB-voorzitter en burgemeester van Haarlem Bernt Schneiders. ‘Een netwerk kun je snel opbouwen. Het is belangrijker is het dat je goed in staat bent de zaken binnen de gemeente goed te laten lopen. Je moet een verbinder zijn, overzicht hebben en het terrein van openbare orde en veiligheid kennen als je broekzak.’
De afgelopen maanden lagen veel van Schneiders’ collega’s onder vuur, zoals Aleid Wolfsen (PvdA) in Utrecht en Wim Cornelis (PvdA) in Gouda. Het pad van de hedendaagse burgemeester lijkt geplaveid met bananenschillen.
Veranderd
Schneiders: ‘Ik denk dat wij als Genootschap iets moeten doen aan de informatie die vertrouwenscommissies krijgen over de rol van de burgemeester. Raadsleden hebben daar niet altijd goed zicht op. De burgemeestersfunctie is de laatste decennia sterk veranderd. De deftige burgemeester die vooral representatie doet bestaat eigenlijk niet meer. In de jaren zeventig en tachtig is de burgemeestersfunctie een beetje gemarginaliseerd. Vooral de wethouders hadden het voor het zeggen. Maar nu is de burgemeester weer volop terug van weggeweest en worden er hoge eisen gesteld om het ambt succesvol uit te oefenen.’
Volgens Schneiders moet de burgemeester in het weinig stabiele politieke klimaat de ‘continue factor’ zijn: ‘Een baken van rust en degelijkheid, de linking pin tussen de raad, het college en het ambtenarenapparaat, maar bovenal met de bevolking. En als er een ramp plaatsvindt, dan moet de burgemeester er staan en kan hij zich geen enkele fout of aarzeling permitteren. De functie groeit veel meer toe naar een onpartijdige apolitieke figuur, die zorgt voor een goede gang van zaken binnen de gemeente.’
Manager
Ondertussen wordt de burgemeester ook steeds meer een manager. Op het gebied van openbare orde is die rol gevestigd. ‘Maar je ziet nu dat het lokale bestuur steeds meer taken en verantwoordelijkheden krijgt. Ook dat zal niet ongemerkt langs de burgemeester heen gaan.’
Schneiders heeft geturfd dat een gemeente gemiddeld tachtig taken uitvoert. Daar komen door de decentralisaties van het Rijk nog de jeugdzorg en de uitvoering van de Wet werken naar vermogen en de AWBZ bij. Het gemeentelijk domein wordt steeds groter. Ook op die nieuwe taken zal de burgemeester goed zicht moeten krijgen.
Schneiders: ‘Daarnaast moet een burgemeester natuurlijk zijn rol in de veiligheidsregio spelen en binnenkort ook in het nieuwe politiebestel. Dat maakt het beroep op bestuurlijke kwaliteiten alleen maar groter.’
Hij vindt dat zijn Genootschap best een lans mag breken voor de carrièreburgemeester. ‘Het is belangrijk dat burgemeesters kunnen doorstromen van een kleinere gemeente naar een grotere. Dat perspectief maakt en houdt het ambt aantrekkelijk voor de jongere generatie.
Natuurlijk staat het ambt voor iedereen open, dus ook voor Kamerleden. Maar een goed Kamerlid hoeft nog geen goede burgemeester te zijn. Het werk in de Tweede Kamer lijkt me nauwelijks enig raakvlak te hebben met de hands-on mentaliteit die van een burgemeester in een gemeente wordt gevraagd.’
Vluchtig
Om die reden zou het goed zijn, vindt Schneiders, om weer eens een nieuw profiel van de huidige burgemeester te schetsen dat door vertrouwenscommissies als basis kan worden gebruikt. ‘Daarnaast zou het een goede service zijn wanneer het Genootschap aan vertrouwenscommissies aanbiedt om een nader inkijkje in het vak te bieden. Bijvoorbeeld door eens een uurtje met een paar (oud-) burgemeesters van vergelijkbare gemeenten te praten.’
De profielschetsen zijn nu nogal algemeen en soms wat vaag, meent Schneiders. Het kan scherper en ook heel goed lokaal worden ingekleurd. ‘En tja, die Haagse contacten en ingangen zijn natuurlijk belangrijk, maar zeker zeker niet het belangrijkste. We wonen niet in een bananenrepubliek waarin bijvoorbeeld de middelen voor infrastructuur worden verdeeld op basis van de beste contacten. Dat Haagse netwerk kun je opbouwen en moet je onderhouden. Maar ook de Haagse politiek is vluchtig. Na een paar jaar zit er weer een hele nieuwe Tweede Kamer.’
Dirigent
Een echte opleiding is er niet voor een burgemeester. Een startend burgemeester kan naar de cursus ‘Het Initiatief’ van het Genootschap waar in drie maal twee dagen het vak wordt bijgebracht. En er zijn de actuele ‘tafels’ waar een burgemeester zich voor kan inschrijven.
Schneiders: ‘Dat is inderdaad niet veel achtergrond als je bedenkt dat de taak van een burgemeester is uitgegroeid tot een dirigent van een steeds groter wordend orkest, waarin niet alleen spelers maar ook nog eens partituur en instrumenten wisselen. En de bedoeling is dat het voor de bevolking zo harmonisch mogelijk klinkt natuurlijk.’
Zie ook het interview met Hubert Bruls
Reacties: 7
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Helemaal mee eens. Als een vertrouwenscommissie uit de raad al moeite heeft om een goede geschikte kandidaat te selecteren, dan is een gekozen burgemeester helemaal geen goed idee.
Voor mij mag het ook een politiek niet gebonden persoon zijn, die vooral bestuurskwaliteiten heeft.
Mag ik daar toch anders tegenaan kijken na tig burgemeesters (goede en heel slechte) versleten te hebben; zowel als burger als als gemeente-ambtenaar en raadslid?
Gewoon terug naar de basis:t de gemeente heeft een vacature heeft en iemand soliciteert. Dus bepaalt de gemeente wat ze willen hebben en niet de sollicitant. Daardoor hebben we al zoveel ijdeltuiten en betweters op die stoelen zitten. Bedenk wel, het is allemaal vrijwillig, niemand MOET solliciteren. Wel biedt het loslaten van het Haagse netwerk als eis - dat toch wel erg veel op inteelt e.d. lijkt - ook de mogelijkheid om iedere burger conform onze Grondwet benoembaar te maken. In plaats van een gesjeesd kamerlid, gedeputeerde e.d aan een leuke schnabbel te helpen.
Mag ik daar aan toevoegen dat een vergelijkbare situatie, maar nog een maatje groter is ontstaan bij de selectie van burgemeesters van grote steden. Het is maar zeer de vraag of de vertrouwenscommissie dan wel de regionale taken en verantwoordelijkheden van de te selecteren burgemeesterskandidaat in het oog heeft. Doordat het burgemeestersambt van de regiohoofdsteden meer en meer wordt opgetuigd met regionale taken, zou het wenselijk zijn als ook via een of andere constructie de regio betrokken wordt bij de opstelling van de profielschets, en wellicht zelfs een lid afvaardigd naar de vertrouwenscommissie.
de twee reacties hierboven bevestigen de juistheid van het artikel
Het artikel van Bernt Scheider is me uit het hart gegrepen. Er is een grote behoefte aan bestuurlijke kwaliteit voor de voorzitter van het college en de raad. Geen " Haagse" of provinciale vriendjes politiek, maar bewezen kwaliteiten als bestuurder en aals manager.
Komend uit het bedrijfsleven zie ik ook graag harde kwaliteitskriteria voor burgemeesters en wethouders.
Dus liever geen gekozen burgemeester, maar een benoemde op basis van harde selectie kriteria. Dat kan dan met op basis daarvan geselecteerde kandidaten waar de vertrouwenscommissie uit kan ( moet ) kiezen.
Rens Cappon MBA, wethouder.
mocht zelf in voorjaar 2011 deeluitmaken van een commissie. Na een gedegen training en oefenen op een burgermeester met veel ervaring, een boeiende procedure doorlopen met respect voor alle kandidaten en zonder enig lek. De benoemde kandidaat past bij de gemeente en de gemeente past bij hem. Het kan dus ook goed gaan mits er heldere kaders vooraf zijn gesteld en de leden van de ci. goed zijn toegerust voor deze taak
Waar krijg je heden tendage gelijk een benoeming voor zes jaar ? Begin met twee jaar. Bij voldoende functioneren kan er steeds twee jaar verlengd worden.Zoals opgemerkt: je hoeft niet te solliciteren.